Dawny Gdańsk

[Karol]

ciekawym Waszych zdań na temat ewolucji znaczenia słowa "Gdańszczanin/ka"Jestem z tych "wcześniej urodzonych" i pamiętam w latach 60tych jak kogoś nazywano tym określeniem to oznaczało kogoś kto posługuje się niemieckim a łamie język polski . Dotyczyło to autochtonów co w tym czasie było obrazą . Mieszkałem we Wrzeszczu gdzie było wiele takich rodzin i pamiętam jak się z nimi obchodzono . Nazwanie kogoś "Gdańszczaninem" oznaczało kogoś gorszego było zwyczajnie obrazą tej osoby.
Obecnie wielu określa swoją osobę tym słowem . Ciekawym czy ktoś ma podobne spostrzeżenia

[Gulden]

Podobnie pejoratywne znaczenie miało słowo "Kaszub". Z opowiadań dotyczycących czasu początków PRL słyszałem o utwalonym w owym czasie, przez ludność napływową określeniu "ty Kaszubie", które oznaczało osobę gruboskórną, chytrą, czy nie do końca szczerą w zamiarach. Zresztą dziś też czasem da się usłyszeć takie określenie - co prawda bardziej żartobilwe niż obraźliwe.

[pawel.45]

W latach 50-tych, szczególnie na początku tej dekady raczej usłyszeć można było na ulicy słowo Niemiec, a nie Gdańszczanin – dla określenia autochtona. Ja zapamiętałem z dzieciństwa słowo Gdańszczanin - ze szkoły, gdzie tłumaczono nam, że ci ludzie mieszkali wśród Niemców podczas wojny, ale nie są Niemcami. Niekiedy sami Gdańszczanie tak się określali – „ulica” raczej nie używała wtedy takiego określenia. Tak przynajmniej utrwaliło się to w mojej pamięci z tamtych lat.
We Wrzeszczu wokół mego miejsca zamieszkania żyło wielu autochtonów, a w „naszym” bloku mieszkało początkowo 6 rodzin dawnych Gdańszczan, potem 2 wyprowadziły się, a do połowy lat 60-tych pozostały 4. W połowie 1964r. ja się wyprowadziłem do Gdyni. Do tego czasu raczej sporadycznie spotykałem się z niechętnym stosunkiem do Gdańszczan i to nie w rejonie gdzie mieszkałem, tylko przy nowych blokach na Grunwaldzkiej. Raz nawet dostałem „w ucho” od chłopaków stamtąd – bo „chodziłem z Niemcami”.
Jeszcze taka uwaga odnośnie posługiwania się językiem : wszyscy, których znałem, albo spotykałem w pobliżu mego miejsca zamieszkania dość dobrze znali język polski i swobodnie posługiwali się nim – w każdym razie w rozmowach z dziećmi i nowymi mieszkańcami. Wyrażna była jednak różnica w wymowie i akcentach. Starsze panie często rozmawiały na podwórku między sobą po niemiecku, niekiedy nawet dość prowokacyjnie w sklepie w naszym bloku, albo w sąsiedztwie. Zauważyłem, że mężczyźni nigdy w ten sposób się nie zachowywali, a jeśli prowadzili taką rozmowę, to przerywali ją kiedy wchodził do sklepu ktoś „obcy” – panie przeciwnie – niekiedy nawet głośniej. Wiem od kolegów, że miewali z tych powodów wizyty „gości”, albo rodzice byli wzywani do komisariatu na Partyzantów.
Młodsze dzieci autochtonów w większości słabo znały język niemiecki – w zasadzie tylko w mowie, pisać raczej nie potrafili poprawnie. Zresztą ten ich (również dorosłych) mówiony też był trochę „skażony”. Moi rodzice znający bardzo dobrze język niemiecki zwracali niekiedy uwagę na trudności w zrozumieniu wypowiedzi sąsiadów. Mama twierdziła, że tylko starsza młodzież dobrze posługiwała się tym językiem.
Dawnych Gdańszczan łatwo było wtedy rozpoznać po ubiorze. Panie w średnim wieku bardzo często nosiły charakterystycznie wiązane chusty z węzłem na szczycie nad czołem, a sędziwe panie najczęściej czarno ubrane z płaskimi kapelusikami na głowach. Panowie nosili czarne czapki jakie do dziś noszą rybacy i mieszkańcy na Kaszubach. Znacznie rzadziej skórzane cyklistówki. Był też charakterystyczny pan na rowerze z tyczką i drabinką – obsługujący latarnie gazowe – on nosił Schwarze Feldmuetze.
Te charakterystyczne wyróżniki w wyglądzie, mowie czy zachowaniu w moich obserwacjach wyrażnie zanikały już na pocz. lat 60-tych i moim zdaniem zupełnie przypadkowo można było usłyszeć wcześniejsze określenie autochtona, choć twardą wymowę bywało słyszeć nierzadko.

Jeśli chodzi o spostrzeżenia Guldena względem określenia „Kaszub” – ja mam podobne. Użycie zwrotu „Ty Kaszubie” – mogło spotkać się z fizycznym odporem. Co innego między Kaszubami – oni mogli używać między sobą takich zwrotów. Używali i używają obecnie.
Pozdrawiam.

[Hochstriess]

[SaViK]

No z tymi Kaszubami nie tak hop-siup. O ile wiem, to niejeden Żuławianin wszczął burdę w gospodzie gdańskiej po tym jak ktoś go nazwał Kaszubem. I nie było tak "w latach sześćdziesiątych dwudziestego wieku, tylko od dawien dawna...

[2xM]

[Dostojny Wieśniak]

[TOMB]

[pawel.45]

[Fasola_Gdańsk]

[pawel.45]

[Fasola_Gdańsk]

Wybacz jesli sie myle, ale "Dancygiery" uwazam za zwrot lekko przesmiewczy.

[pawel.45]

Moim zdaniem mylisz się. Przykro mi, że to tak odebrałeś. Powiem Ci więc - tak sam określał się Erwin - mój kolega z podwórka. Kiedyś nawet wydrapał to słowo właśnie w dosłownie takim zapisie na ścianie zejścia do kotłowni, kiedy pogonił nas palacz (trochę rozrabialiśmy). Wołał za nami: jeszcze was dorwę Niemiaszki. Erwin wieczorem wydrapał napis: "ja dancygier ty kacap". Ten palacz pochodził z kresów wschodnich i zaciągał chyba z wileńska. Dozorca zamalował tego "kacapa", ale "dancygier" widoczny był przez kilka lat.
Pozdrawiam.

[Gulden]

Fajna hisoria. Który to był rok i ile wtedy mieliście lat?

[pawel.45]

1954 albo 55r. Erwin był 2 lata starszy ode mnie.