W zeszłym tygodniu byłem na odczycie Andrzeja Januszajtisa, na nieco inny temat, jednak mimochodem Prelegent wspomniał nazwę Maidloch: według niego, pierwotnie oznaczała ona jakieś zakole, zawirowanie Motławy, które po usypaniu fortyfikacji bastionowych i skierowaniu wód rzeki nowym korytem przez Kamienną Śluzę, zniknęło, zaś jego nazwę przeniesiono na nowopowstały bastion.
Ciekawe informacje na ten temat znalazłem na mapie A. Gersdorffa z 1815, gdzie autor przerysował w ramce starszą mapę Gdańska z 1615 ("Dantzigk, Graff Mauritz von Nassauwen"). Z tego plany, z 1615 wynika, że w miejscu późniejszego bastionu (tu naszkicowany jako projektowany) istniała jakaś śluza o nazwie "M.... Loch". Nie potrafię odczytać pierwszego członu, ale na "Maid" to mi nie wygląda. Druga część "Loch" - dziura, otwór jak najbardziej pasuje do śluzy.
Na planie z 1815 bastion jest opisany jako "Bastin Medelloch".
I tu prośba do znających język niemiecki (bo ja tylko ze słownikiem - a tam "Medel" nie znalazłem) może spróbujecie rozszyfrować
Też mi się wydaje, że Megd, Magd, Maid a także Mädel to są wszystko określenia, hmmm, "dziewki" (jak u nas od "dziewki" urobiono "dziewczynę", tak w nowszym niemieckim z "Magd" urobiono "Mädchen")
Czyli nie dendrologiczne pochodzenie tej nazwy, a jednak seksualne. Taka nazwa wydaje się zupełnie irracjonalna w przypadku bastionu, ale nazwanie tak niewielkiej (i być może ciasnej) śluzy już jest uzasadnione.
nazwanie tak niewielkiej (i być może ciasnej) śluzy już jest uzasadnione.
Wróć na poprzednią stronę, do mojego wpisu z 27 listopada 2014. Pan Andrzej Januszajtis mówił na jakimś odczycie, ze ta nazwa pierwotnie oznaczała obiekt hydronimiczny - głębinkę albo wir w zakolu Motławy - a dopiero wtórnie została przeniesiona na śluzę, potem na bastion.
No tak, to mój skrót myślowy. Nie pamiętam już, co dokładnie mówił ale nacisk miał być na to, że sama nazwa mogła powstać jeszcze zanim zaczęto zakładać w tej okolicy śluzy.
Nie byliśmy sami z Megdeloc(h)...
Zdaje mi się, że bez patentowanego germanisty (może w szerszym znaczeniu tego terminu, niż ów potoczny filolog niemiecki) nic więcej nie da się tu wykoncypować nad podane już wyjaśnienia. Wydaje mi się, że wspomniana w linkowanym przeze mnie wcześniej artykule dębina traci punkty... choć artykuł mi się podoba
megdeloc_metryka.JPG
Plik ściągnięto 9554 raz(y) 27,36 KB
Megdeloc_1.jpg fragment mapy z zasobu Królewskich Archiwów Szwecji
"Maid" dawno temu znaczylo, pochodzilo od "meiden" - czyli "omijac'".
Moze wtedy powstala ta nazwa "Maidloch", albo byla tylko uzywana przez mieszkancow i spacerowiczow, zeby ostrzegac przed czyms? Na przyklad przed niebezpiecznymi wirami, czy jakims mulistym dnie? A potem mogla sie oficjalnie przyjac.
"Maid" to tez po angielsku - "Dienstmädchen" - czyli "Magd" = dziewczyna do prac w obejsciu (przewaznie na wsi), sluzaca, pokojowka.
To takie moje rozmyslania...
_________________ Danzig (Gdańsk), it's where my story begins... W Gdańsku się wszystko rozpoczęło...
"Tak, jeśli mam żyć szczęśliwie
to musi to być tylko w Gdańsku"
(czy aby na pewno??)
Wczoraj wstawiłem ryciny z artykułu J. Makowskiego "MĄTOWSKI CYPEL I JEGO PRZEZ WIEKI KSZTAŁTOWANIE".
Z tego artykułu:
Prawdopodobnie w 1506 r. na prośbę (żądanie) Gdańska przekopano Grosse Campe i skierowano wody Nogatu do koryta Wisły.
Prawdopodobnie w 1554 r. na prośbę (żądanie) Elblążan poniżej, na długości L = 490 m dokonano drugiego przekopu pomiędzy nurtem Wisły i Todte Lache (danym korytem Nogatu).
Cytat:
Wykonanie tego przekopu spowodowało tak silny spływ wód z Wisły do Nogatu, że płynące do Gdańska z ładunkiem barki musiały się bardzo trudzić, by nie ulec wciągnięciu w nurt spływu w kierunku Elbląga. Dlatego miejsce to na ówczesnych planach i mapach żeglarskich nosiło nazwę "Mägdeoch" lub "Meideloch" czyli miejsce niebezpieczne (babska dziura)*, które należy unikać. W krótkim czasie, bo już w 1558 roku napływ wód Wisły do Nogatu zwiększy szerokość przekopu "Mägdegraben" z pierwotnych 15 m do 60 m, a głębokość z 1,25 m do 4,4 m (G. Löschin, 1860), by w końcu zmyć cały ten wydzielony przekopem fragment Wielkiej Kępy (rys. 5 i 6) i rozszerzyć niekorzystnie wejście wód Wisły do Nogatu.
Na dole strony wyjaśnienie tej *
Cytat:
Miejsce to na niektórych planach nosi nazwę "Meideloch" od "meiden" unikać czegoś, omijać coś (Bindemann, 1903). Na innych natomiast "Magdeloch" (G. Zamchl, 1670) od "Magde" dziewica, służebnica, służka - co mogło być związane z udziałem kobiet przy wykonywaniu tych prac.
Nazwę naszej gdańskiej śluzy i tego przekopu łączy ich hydrotechniczna funkcja. Najprawdopodobniej nadali je wodniacy (flisacy) i to oni musieli ją upowszechnić. Nie wydaje mi się, żeby były to nazwy pochlebne. Jedno i drugie miejsce musiało być uciążliwe dla wodniaków.
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Możesz ściągać załączniki na tym forum
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
Grupy
Statystyki
Rejestracja
Zaloguj
Download
)
