Dawny Gdańsk

[dandola]

Prezentuję parę zdjęć ukazujących dawny zbór mennonicki w Gdańsku przy obecnej ulicy Mennonitów i przy okazji chyba najstarszy znany widok tego zboru wkrótce po wybudowaniu w 1819 roku. Na zdjęciach widzimy niektórych zarządców gdańskiej gminy (starszych), długoletniego pastora i kaznodzieję Mannhardta (od 1836 roku) oraz dwóch pierwszych kaznodziejów, a także szpital mennonicki i dom kaznodziei zbudowany w 1883 roku. Przedstawiam też pierwszą stronę z wykazem adresów gdańskich mennonitów. Jako ciekawostkę można podać, że gdańscy mennonici, których historia datuje się od 1569 roku (do ich wspólnoty należeli też mennonici z okolic) wydawali własny organ prasowy "Mennonistische Blaetter" i należeli do "Vereinigung der Mennonitengemeinden im Deutschen Reich" oraz posiadali starszego zajmującego się opieką nad kupcami mennonickimi (kupiectwo było domeną gdańskich mennonitów). Pierwszymi starszymi flamandzkiej gdańskiej gminy byli: Gysbert Franssen (od 1588, zmarł w 1602 roku), Heinrich Pietersvan den Bosch (do 1607 roku) i Peter Schmit (do 1620 roku).
źródła: H. G. Mannhardt, Die Danziger Mennonitengemeinde..., Danzig 1919.
Mennonistisches Adressbuch, Danzig 1936.

[pumeks]

[Dieter]

Bardzo ciekawe! To przedostatnie nie wyglada na szpital, tylko na mieszkania...

[Dostojny Wieśniak]

Brawo Dandola! Mów dalej

[dandola]

[groszek]

brawo Dandola....a masz może fotki cmentarza który był przy tym zborze? Jeśli chodzi o szpital to pastor współczesnego zboru opowiadał mojemu dziecku i mnie o tym miejscu przed wojną .Min . właśnie mówił że był szpital/przytułek pod zarządem zboru i mieścił się przy budynku tegoż.

[dandola]

Co do mennonickiego cmentarza gdańscy mennonici nigdy nie mieli własnego miejsca pochówku. Jak kogoś to interesuje, to przedstawię, jak to z pogrzebami u nich bywało. I kolejne adresy gdańskich mennonitów (trochę tego jest nawet bez okolic). Ciekawe, czy ktoś mieszka w domu zamieszkałym niegdyś przez mennonitów. I zdjęcie kupca Juliusa Mombera, który pełnił funkcję naczelnika gdańskiej gminy mennonickiej od 1880 roku oraz przewodniczącego kolegium kościelnego od 1897 roku (zmarł 5 grudnia 1900 roku) oraz przewodniczącego i reprezentantów gminy w 1904 roku. Jako ciekawostkę można podać, że mennonitą był też dyrektor Danziger Naturforschende Geselschaft prof. Albert Momber. I jeszcze założyciel mennonitów - Menno Simons oraz starszy gminy fryzyjskiej (w Gdańsku byli reprezentanci gminy flamandzkiej i fryzyjskiej) Jan Gerrits van Embden, który posiadał dom przy Sandgrube, gdzie zmarł w 1617 roku w wieku 56 lat.

[Dostojny Wieśniak]

[dandola]

Nie ma sprawy. Pytam bo nie chcę zaśmiecać forum zbędnymi detalami. Kto pyta nie błądzi.

[dandola]

A tu niewątpliwa ciekawostka - zestawienie z 1908 roku ksiąg kościelnych z m.in. gminy mennonickiej z Gdańska, Żuław i okolic przechowywanych w archiwum wykonane przez królewskiego dyrektora Archiwum Gdańskiego Maxa Baera. I legenda, a także parę słów o jednej z ksiąg liturgicznych, a manowicie śpiewniku. Gdański zbór od 1569 roku sprawował służbę Bożą w języku niemieckim. Dopiero po pewnym rozluźnieniu prawa miejskiego mógł drukować własne śpiewniki. W 1780 roku w nakładzie 2 000 egzemplarzy w Kwidzyniu wydano nowy śpiewnik zatytułowany "Geistreiche Gesangbuch, zur offoentlichen und besondern Erbauung der Mennonitischen Gemeinde in und vor der Stadt Danzig". Przedtem były w użyciu śpiewniki (psalmy) i zbiory pieśni w użyciu w języku holenderskim lub wysokoniemieckim innych gmin. Zaś inne gminy m.in. Stogi, Elbląg, Królewiec wprowadziły w użycie w latach 1767/68 nowy niemiecki śpiewnik, w którym obok 150 psalmów Dawida (Psałterz) było jeszcze 505 innych pieśni zebranych z różnych śpiewników. W drugim wydaniu z 1775 roku znalazły się psalmy faktycznie śpiewane, a w trzecim Z 1803 roku nie było już żadnych psalmów.
*mała prośba - czy ktoś się orientuje, gdzie w Gdańsku (?) mieściła się redakcja / wydawnictwo mennonickiego periodyku "Mennonitische Blaetter" wydawanego od 1 stycznia 1854 roku do 1941 roku przez przedstawionego wcześniej kaznodzieję Jacoba Mannhardta? No i szukam choć strony tytułowej pisma?

[pumeks]

[dandola]

Zgadza się. Holenderski podpis zwiódł mnie. I nie przypominam sobie takiego budynku na gdańskich Stogach, ale jak tak podpisali... Niestety wspomniana praca Kizika nie jest zbyt wiarygodna, gdyż korzystam z pracy m.in. mennonickiego kaznodziei H. G. Mannhardta, która została wydana w 1919 roku z okazji 350. rocznicy utworzenia gminy mennonickiej i 100-lecia zbudowania kościoła. Tym samym uważam, że Mannhardt jest najbardziej wiarygodny i źródłowy. Data 1530 pochodzi z książki opisującej m.in. śpiewniki mennonickie i też wydawała mi się jakaś niepewna. Mannhardt datuje przybycie pierwszych mennonitów i początki gminy gdańskiej na 1569.

[dandola]

Ciąg dalszy gdańskich adresów mennonitów.

[dandola]

Wzmiankowana kopalnia informacji nt. gdańskich mennonitów i jej autor Herman Gottlieb Mannhardt (syn pastora Jacoba)