Wróciłem z bardzo daleka. Czas wrócić do zarzuconych na dwa tygodnie badań. Jany Wu (nie wiem, kto zacz, ale jest to architektoniczny i historyczny specjalista od spraw Gdańska i pewnie nie tylko) dokonał takiej rekonstrukcji naszego domu na podstawie planu Buhsego (patrz załącznik).
Napisał, że dom ma przedproże od strony wału miejskiego:
Cytat:
typowe przedproże, raczej ozdobne niż serio (nie widać szyi-podpiwniczenia, a Buhse to oznaczał, chyba, że to z boku, na planie w dół od przedproża, bo w wolnostojących budynkach wejście do piwnicy tak można było lokować, nie tylko w przedprożu); kominów nie oznaczał w ogóle (dla mnie szkoda ale...).
(...) dom stał szczytem do ulicy, od szczytu miał wejście przedprożem, z boku to nie możliwe, tam były budy wg Buhsego, skreślone x-ami dopiero potem, ale tylko po to by ich miejsce zajął dom a42/28, za domem stała oficyna, ona mogła mieć szczyt do podwórka, do sąsiada kalenicą stać, choć może dach był pulpitowy czy płaski, nie wiadomo nawet czy to wysokie było:
Przejrzałem cały Zaroślak u Buhsego. I wygląda na to, że jest to jedyny dom z przedprożem. Czy była to częsta praktyka, żeby budować domy z przedprożami poza Głównym i Starym Miastem oraz Przedmieściem? Próbuję znaleźć jakiś opis tego domu w księgach gruntowych. Zbudował go prawdopodobnie Ephraim Bergholtz w 1 poł. XVIII wieku. Może ta data pomoże?
[quote="Czy była to częsta praktyka, żeby budować domy z przedprożami poza Głównym i Starym Miastem oraz Przedmieściem? Próbuję znaleźć jakiś opis tego domu w księgach gruntowych.[/quote]
Dwór z tak charakterystycznym dla Gdańska przedprożem istniał już w XVII wieku w Arciszewie, odległym o kilkanaście kilometrów od Gdańska. Nie ma więc żadnego powodu by nie dopuszczać takiej możliwości u stóp Biskupiej Górki.
.
Drodzy Koledzy, oto mój nowy wpis na Tolkniętym. Zebrałem wszystko, co wiem o domu Tolkienów. Ale wciąż czeka więcej detali. Na pewno coś przeoczyłem w dokumentach, które publikuję na blogu (żeby zobaczyć je w pełnym rozmiarze, trzeba je po prostu ściągnąć na dysk).
Szpital św. Gertrudy w roku 1921.
Widok z bastionu Salvator.
Widoczne pozostałości rozebranej już w większości Pethershagen Thor - południowej bramy Gdańska.
Trawiasto-ziemny stożek przesłaniający budynek szpitala jest z wielkim prawdopodobieństwem wałem lub pozostałością wału, przy którym stał wiadomy dom o numerze 28.
O rety, jesteśmy coraz bliżej! W obrębie szpitala widać ładny barokowy szczyt. Dom Tolkienów był o połowę węższy i krótszy. Ale może właśnie w podobnym stylu (skoro miał przedproże)? Bardzo dziękuję!
Mam do Was ogromną prośbę o pomoc w przełożeniu na polski tego tekstu (i uzupełnieniu braków w transliteracji). Ogólny sens pojmuję, ale wiem, że mogą się tam kryć pewne smaczki. W transkrypcji pomagał mi p. A. Sz.:
1 marca 1788
[str. 275]
Vor dem Artillerie-Comissariat-Amte sind persönlich erscheinen der Christian Tolkien ein Feuerwercker reformé beim hies[sige] Artillerie Corps von 82. Jahre, und dessen Ehefrau Euphrosina geb[oren] Berckholtz 70. Jahr alt in assistentia maritali und haben zu vornehmen gegeben: Wie sie in ihren Ehrestande 4. Kinder gezeuget, nemlich 2. Söhne Daniel und Beniamin, welche jetzt abwesend sind, die Renatam des Johann Carl Bergemann eines Feuerwerckers beim hiesigen Artillerie Corps Ehefrau, und letzlich die vor kurtzen verstorbene Anna Elisabeth des Johann Stobbe gewesenen Ehefrau, von welcher jedoch ein Sohn, Samuel genannt, im Leben vorhanden, wobei Comparenten zugleich ferner ange...get, und mit einem authentischen Actu, welchen
[str. 276]
obgedachte ihre beide abwesende Söhne von dem Orte ihres Auffenthalts anhero eingesandt, erwiesen haben, daß diese ihn beiden abwesenden Söhne der einstige väterlichen und mütterlichen Erbschaft aufs voll[…?….] re[…???…], ihn Tochter Renata aber nebst ihrem Ehemane Joh. Carl Bergemann ihrem Comparenten zu aller Zeit mit […???…] Liebe begegret, się auch in ihrem hohen Alter zu sich genommen, und nach Möglichkeit unterstützet und gepfleget; Wann nun Comparenten diesehalb demüthigst gebeten, daßes ihrem vergönnet worden möge, zu einigen […???…] ihrer Erkenntlichkeit das Petershagen Fol. 60. B. auf St. Gertrudis Hospitals Grunde gelegen, und auf des Christian Tolkien Namen verschrieben stehende Erbe, wie auch den […???…] Grundbrief d. d. 8. October 1762. dazu gehörigen Platz auf ihren Schwiegersohn Joh. Carl Bergemann per donationem transferiren zu kömmen, besonders, da sie selbst bemeldtes Erbe mit den nöthigen Reparaturen zu versehen nicht Stande, auch vorgenannter ihr Schwiegersohn Johann Carl Bergemann auf unverwähnten Platz […???…] für sein Geld ein Erbe erbauet habe.
Ale teraz mam dla Was rewelację! Pomóżcie mi (potwierdźcie lub zaprzeczcie)! Czy to jest dom Christiana Tolkiena przy Letzte Gasse nr 28 (SN 12, działka nr 42):
Pochodzą one z książki adresowej z 1854 (którą można ściągnąć z Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej). Okazuje się, że po zmianie numerów w poł. XIX w. nasza Letzte Gaße (lub Letztegaße) nr 12 stała się już na długo An der Radaune nr 28. Tymczasem pojawia się tam też numer hipoteki: 18. Ten numer znam już z księgi gruntowej Zaroślaka. Jak można to wykorzystać? Gdzie szukać księgi wieczystej z takim numerem?
I jeszcze jeden numer, który znamy z mapy Buhsego. Chodzi o zapis "a 42" czyli jakby stary numer całej działki. Co on mówi, gdzie szukać dokumentu, w którym operuje się takimi numerami? (owe "Nr 42" też znajduje się w księdze gruntowej Zaroślaka APGd 300,32/46 na str. 60)
Ale teraz mam dla Was rewelację! Pomóżcie mi (potwierdźcie lub zaprzeczcie)! Czy to jest dom Christiana Tolkiena przy Letzte Gasse nr 28 (SN 12, działka nr 42):
Galadhornie,
Sam omawiając wcześniej tą rycinę Deischa wskazywałeś niezabudowany jeszcze wtedy teren po lewej stronie od tego budynku, jako miejsce późniejszego wzniesienia domu 28 i wyznaczonej wtedy Letzte Gasse, która wspinała się przy nim ku Biskupiej Górce, więc trudno jest uznać dom z tej ryciny za dom 28 zamieszkiwany przez Tolkienów i ich krewnych.
W mojej ocenie na tej rycinie nie ma jeszcze ani Letzte Gasse, ani numeru 28, który powinien znajdować się jeszcze bardziej na lewo od niej.
Pochodzą one z książki adresowej z 1854 (którą można ściągnąć z Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej). Okazuje się, że po zmianie numerów w poł. XIX w. nasza Letzte Gaße (lub Letztegaße) nr 12 stała się już na długo An der Radaune nr 28. Tymczasem pojawia się tam też numer hipoteki: 18. Ten numer znam już z księgi gruntowej Zaroślaka. Jak można to wykorzystać? Gdzie szukać księgi wieczystej z takim numerem?
I jeszcze jeden numer, który znamy z mapy Buhsego. Chodzi o zapis "a 42" czyli jakby stary numer całej działki. Co on mówi, gdzie szukać dokumentu, w którym operuje się takimi numerami? (owe "Nr 42" też znajduje się w księdze gruntowej Zaroślaka APGd 300,32/46 na str. 60)
Nieustannie odnoszę wrażenie, że obecny budynek 28 może nosić w sobie oryginalne "geny" budynku 28 z tych dawnych planów, przynajmniej na poziomie jego piwnic i fundamentów.
Ale teraz mam dla Was rewelację! Pomóżcie mi (potwierdźcie lub zaprzeczcie)! Czy to jest dom Christiana Tolkiena przy Letzte Gasse nr 28 (SN 12, działka nr 42):
Galadhornie,
Sam omawiając wcześniej tą rycinę Deischa wskazywałeś niezabudowany jeszcze wtedy teren po lewej stronie od tego budynku, jako miejsce późniejszego wzniesienia domu 28 i wyznaczonej wtedy Letzte Gasse, która wspinała się przy nim ku Biskupiej Górce, więc trudno jest uznać dom z tej ryciny za dom 28 zamieszkiwany przez Tolkienów i ich krewnych.
W mojej ocenie na tej rycinie nie ma jeszcze ani Letzte Gasse, ani numeru 28, który powinien znajdować się jeszcze bardziej na lewo od niej.
Przyznam się, że wtedy nie zauważyłem tych domów. Obecnie uważam, że na rycinie widać Wał między Szpitalem św. Gertrudy i Biskupią Górką i że te domy do niego właśnie przylegają. A zatem, że to mogą być ostatnie domy Zaroślaka Wewnętrznego. Na blogu podałem dziś fajne zestawienie mapy Buhsego i rysunku Willera, które wykonał Jany Wu.
Do tego przed chwilą w "Danziger Anzeigen" z 1789 znalazłem taki opis pewnego domu na Zaroślaku, który też pasuje do tego wizerunku (o ile "an der Trumme" oznacza tę część Zaroślaka):
"Dziedziczna działka leżąca w Petershagen na krańcu ("an der Trumme"), u Adebahra (Adebär to 'bocian' – może dom "Pod Bocianem" z powodu jakiegoś oznaczenia na szczycie domu?), rolniczy dom ("Nahrungshaus") z przyległą drewutnią ("Haackwerk"?), z dużym pokojem położonym z tyłu domu ("grosse Hinterstube") i drugim położonym z przodu, z kuchnią, piwnicą, poddaszem nad całym domem ("Boden über das ganze Haus"), jedną stajną ("Stall"), obok pięknego ogrodu – wystawiona z [wolnej] ręki do kupna lub wynajęcia; oferta pewna ("das Eigentliche hievon"?), zapytania kierować do Gerharda Mombera pod "Czarną Ręką"
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Nie możesz ściągać załączników na tym forum