Dawny Gdańsk Strona Główna Dawny Gdańsk


FAQFAQ  SzukajSzukaj  UżytkownicyUżytkownicy  GrupyGrupy  StatystykiStatystyki
RejestracjaRejestracja  ZalogujZaloguj  DownloadDownload

Poprzedni temat :: Następny temat
Dzielnica (ulica) Żydowska / Judengasse
Autor Wiadomość
dandola 

Dołączył: 30 Paź 2009
Posty: 1092
Wysłany: Pią Mar 18, 2011 11:33 am   Dzielnica (ulica) Żydowska / Judengasse

Nie było takiego tematu na forum, a jest interesujący. Może Sabaoth znajdzie coś w swych przepastnych zbiorach. I pytanie na początek, czy należy mówić poprawnie o ulicy, czy dzielnicy żydowskiej?
 
 
pumeks 
Mottlauspucker


Dołączył: 22 Paź 2003
Posty: 7683
Wysłany: Pią Mar 18, 2011 11:45 am   

Dzielnica nazywała się "Speicher" (nawet nie "Speicherinsel", tylko właśnie Speicher=Spichrze).
W późnym średniowieczu obowiązywał teoretycznie zakaz osiedlania się Żydów w Gdańsku, ale w 1440 - kiedy miasto było coraz bogatsze i coraz mniej oglądało się na władze krzyżackie - pojawiła się już nazwa ulicy Yodengasse. Przy czym Walter Stephan sądzi, że był to wówczas odcinek obecnej Stągiewnej od Zielonego Mostu do Chmielnej, a dopiero około połowy XVII wieku nazwa ta przeszła na sąsiednią ulicę - czyli dzisiejszą Spichrzową. Zatrzymywali się tam - na ogól na określony, niezbyt długi czas - żydowscy faktorzy załatwiający w Gdańsku interesy np. w imieniu polskiej szlachty.
Mimo to w samym Gdańsku Żydów było niewielu, mogli za to bez przeszkód mieszkać w podmiejskich osadach należących do biskupów włocławskich, m. in. w Starych Szkotach czy Chełmie. Dopiero za czasów pruskich Żydzi mogli się swobodnie osiedlać na terenie miasta. Ale wtedy większość z nich dążyła do asymilacji i raczej nie tworzyła odrębnych skupisk.
Natomiast w XX wieku w Gdańsku pojawiła się fala żydowskich uchodźców z Europy wschodniej i ci ponoć faktycznie wokół synagogi Mattenbuden utworzyli rodzaj dzielnicy żydowskiej - ale informacji na ten temat mam niewiele, głównie z chaotycznie pisanych i nie do końca źródłowo wiarygodnych książek Hanny Domańskiej.
_________________
#MuremZaPolskimMundurem
 
dandola 

Dołączył: 30 Paź 2009
Posty: 1092
Wysłany: Pią Mar 18, 2011 1:05 pm   

Czyli rozumiem, że należy poprawnie mówić o dzielnicy (w potocznym ujęciu getcie), a nie ulicy. Niemniej na planach mamy nazwę Juden - gasse, czyli ulicę Żydowską.
 
 
pumeks 
Mottlauspucker


Dołączył: 22 Paź 2003
Posty: 7683
Wysłany: Pią Mar 18, 2011 1:24 pm   

Były też Hundegasse czy Grenadiergasse, ale to nie znaczy, że były dzielnice czy ulice zamieszkiwane przez psy czy grenadierów.

Widzę, że mam problemy z pisaniem tego, co chcę przekazać: otóż w Gdańsku przed XX wiekiem nie było wyodrębnionej dzielnicy żydowskiej, tym bardziej, że do 1793 w ogóle było niewielu Żydów. A na Judengasse, tak jak na całej wyspie, stały spichrze, nie budynki mieszkalne.
Zalążek dzielnicy żydowskiej istniał być może w okresie Wolnego Miasta, ale nie przy Judengasse, tylko przy ul. Szopy (Mattenbuden).
_________________
#MuremZaPolskimMundurem
 
Dostojny Wieśniak 


Dołączył: 02 Gru 2007
Posty: 3885
Wysłany: Pią Mar 18, 2011 1:37 pm   

pumeks napisał/a:

Widzę, że mam problemy z pisaniem tego, co chcę przekazać:
:mrgreen:
_________________
Poldergeist
 
Sabaoth 
Zachodni Prusak


Dołączył: 23 Kwi 2004
Posty: 11351
Wysłany: Pią Mar 18, 2011 4:07 pm   

pumeks napisał/a:
Widzę, że mam problemy z pisaniem tego, co chcę przekazać

Ja tam żadnych problemów nie widzę, wszystko jasne :mrgreen:
_________________
www.danzig-online.pl
 
 
dandola 

Dołączył: 30 Paź 2009
Posty: 1092
Wysłany: Pią Mar 18, 2011 5:00 pm   

Wg Stephana do 1643 r. Stągiewna; od 1936 Speichergasse; od 1945 r. Spichrzowa). Poza tym możnaby tu włączyć żydowską Mausegasse. Co do opinii Pumeksa społeczność żydowska i źródła w archiwum gdańskim twierdzą, że Mausegasse i Judengasse to jednak dzielnica żydowska, a nie ulica*. Jestem za opinią Grüna :dziadek: http://wolneforumgdansk.p...ba948ca8ff72a37 - żądajmy przywrócenia nazwy Judengasse. I pierwszy lokator z tej ulicy - dzielnicy oraz informacja z Encyklopaedia Judaica.
*Od 1440 roku Gdańsk był członkiem Związku Pruskiego. Nastąpiło wówczas zniesienie zakazu osadnictwa żydowskiego, dlatego dokumenty z tego okresu wspominają o istnieniu w Gdańsku dzielnicy żydowskiej (Judengasse)
 
 
Miro 


Dołączył: 22 Wrz 2009
Posty: 2094
Wysłany: Wto Sty 03, 2012 9:18 am   

Judengasse zdjęcie z 1918 roku.
W roku 1914 na tej ulicy znajdowało się 6 domów mieszkalnych,
2 zabudowania z prowadzoną działalnością gospodarczą,
9 magazynów ( spichlerze ).
średnia liczba mieszkańców przypadająca na jeden dom wynosiła 11,7.

Miro
_________________
www.olszynka-walddorf.cba.pl
 
pumeks 
Mottlauspucker


Dołączył: 22 Paź 2003
Posty: 7683
Wysłany: Wto Sty 03, 2012 9:38 am   

Bardzo dobre zdjęcie :==
_________________
#MuremZaPolskimMundurem
 
Miro 


Dołączył: 22 Wrz 2009
Posty: 2094
Wysłany: Pon Lip 23, 2012 9:06 am   Speichergasse (Judengasse)

Speichergasse bardziej znana pod nazwą Judengasse.
W tle widoczne domy przy Mattenbuden.

Miro
_________________
www.olszynka-walddorf.cba.pl
 
pumeks 
Mottlauspucker


Dołączył: 22 Paź 2003
Posty: 7683
Wysłany: Pon Lip 23, 2012 3:43 pm   Re: Speichergasse (Judengasse)

Miro napisał/a:
Speichergasse bardziej znana pod nazwą Judengasse.

Noooo, to trochę eufemizm, co napisałeś.
W rzeczywistości reżim narodowych socjalistów zmienił odwieczną nazwę Judengasse na Speichergasse w ramach likwidacji "nie-aryjskich naleciałości" w Mieście.
Co gorsza, komisja nadająca nazwy po 1945 r. podtrzymała to narodowosocjalistyczne fałszerstwo, i do dziś zamiast ulicy Żydowskiej mamy na Wyspie ulicę Spichrzową :roll:
_________________
#MuremZaPolskimMundurem
 
zenek 
Kosztorysant


Dołączył: 18 Sie 2011
Posty: 19
Wysłany: Wto Lip 24, 2012 7:34 am   

Dla ścisłości gasse to nie ulica, tylko zaułek, uliczka...
_________________
Zenek

"Ja pochodzę z tych gorszych, co to mają zwyczajną, czerwoną krew. A w ogóle to mnie ciotka z litości urodziła, bo matka tego dnia robiła duże pranie i nie miała czasu na rodzenie" - Stanisław Grzesiuk "Boso ale w ostrogach"
 
pumeks 
Mottlauspucker


Dołączył: 22 Paź 2003
Posty: 7683
Wysłany: Wto Lip 24, 2012 4:44 pm   

Sugerujesz, że Langgasse to "długi zaułek"? :roll:
_________________
#MuremZaPolskimMundurem
 
Piotr 
sopociak


Dołączył: 22 Paź 2004
Posty: 215
Wysłany: Wto Lip 24, 2012 5:30 pm   

To taka gdańska ciekawostka. Gasse to "uliczka" i nie da się tego raczej podważyć. Natomiast skąd w nazwach ulic takich jak "Hunde-", "Lang-" itp, itd wzięło to nieszczęsne Gasse?
Nacisnąłem na moich gdańskich protoplastów ale nic to nie wniosło do tematu. Gasse bo gasse i tak było a ty się nie mądrzyj.
No to się nie mądrzę.
Piotr
 
pumeks 
Mottlauspucker


Dołączył: 22 Paź 2003
Posty: 7683
Wysłany: Wto Lip 24, 2012 6:33 pm   

Wybacz, ale to, że we współczesnym niemieckim tak jest, to nie znaczy, że zawsze tak było. W Gdańsku, a chyba też w innych miastach regionu (np. w Elblągu) główne ulice średniowiecznego układu urbanistycznego "od zawsze" nosiły nazwę -gasse. Tłumaczenie Breitgasse jako "Szeroka uliczka" byłoby absurdalne. :P
_________________
#MuremZaPolskimMundurem
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Odpowiedz do tematu
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Nie możesz ściągać załączników na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  
Dawny Gdańsk Strona Główna

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group
Template subTrail v 0.4 modified by Nasedo. adv Dawny Gdansk