dandola - Pią Mar 18, 2011 11:33 am Temat postu: Dzielnica (ulica) Żydowska / Judengasse Nie było takiego tematu na forum, a jest interesujący. Może Sabaoth znajdzie coś w swych przepastnych zbiorach. I pytanie na początek, czy należy mówić poprawnie o ulicy, czy dzielnicy żydowskiej? pumeks - Pią Mar 18, 2011 11:45 am Dzielnica nazywała się "Speicher" (nawet nie "Speicherinsel", tylko właśnie Speicher=Spichrze). W późnym średniowieczu obowiązywał teoretycznie zakaz osiedlania się Żydów w Gdańsku, ale w 1440 - kiedy miasto było coraz bogatsze i coraz mniej oglądało się na władze krzyżackie - pojawiła się już nazwa ulicy Yodengasse. Przy czym Walter Stephan sądzi, że był to wówczas odcinek obecnej Stągiewnej od Zielonego Mostu do Chmielnej, a dopiero około połowy XVII wieku nazwa ta przeszła na sąsiednią ulicę - czyli dzisiejszą Spichrzową. Zatrzymywali się tam - na ogól na określony, niezbyt długi czas - żydowscy faktorzy załatwiający w Gdańsku interesy np. w imieniu polskiej szlachty. Mimo to w samym Gdańsku Żydów było niewielu, mogli za to bez przeszkód mieszkać w podmiejskich osadach należących do biskupów włocławskich, m. in. w Starych Szkotach czy Chełmie. Dopiero za czasów pruskich Żydzi mogli się swobodnie osiedlać na terenie miasta. Ale wtedy większość z nich dążyła do asymilacji i raczej nie tworzyła odrębnych skupisk. Natomiast w XX wieku w Gdańsku pojawiła się fala żydowskich uchodźców z Europy wschodniej i ci ponoć faktycznie wokół synagogi Mattenbuden utworzyli rodzaj dzielnicy żydowskiej - ale informacji na ten temat mam niewiele, głównie z chaotycznie pisanych i nie do końca źródłowo wiarygodnych książek Hanny Domańskiej. dandola - Pią Mar 18, 2011 1:05 pm Czyli rozumiem, że należy poprawnie mówić o dzielnicy (w potocznym ujęciu getcie), a nie ulicy. Niemniej na planach mamy nazwę Juden - gasse, czyli ulicę Żydowską. pumeks - Pią Mar 18, 2011 1:24 pm Były też Hundegasse czy Grenadiergasse, ale to nie znaczy, że były dzielnice czy ulice zamieszkiwane przez psy czy grenadierów. Widzę, że mam problemy z pisaniem tego, co chcę przekazać: otóż w Gdańsku przed XX wiekiem nie było wyodrębnionej dzielnicy żydowskiej, tym bardziej, że do 1793 w ogóle było niewielu Żydów. A na Judengasse, tak jak na całej wyspie, stały spichrze, nie budynki mieszkalne. Zalążek dzielnicy żydowskiej istniał być może w okresie Wolnego Miasta, ale nie przy Judengasse, tylko przy ul. Szopy (Mattenbuden). Dostojny Wieśniak - Pią Mar 18, 2011 1:37 pm
Sabaoth - Pią Mar 18, 2011 4:07 pm
Ja tam żadnych problemów nie widzę, wszystko jasne
dandola - Pią Mar 18, 2011 5:00 pm Wg Stephana do 1643 r. Stągiewna; od 1936 Speichergasse; od 1945 r. Spichrzowa). Poza tym możnaby tu włączyć żydowską Mausegasse. Co do opinii Pumeksa społeczność żydowska i źródła w archiwum gdańskim twierdzą, że Mausegasse i Judengasse to jednak dzielnica żydowska, a nie ulica*. Jestem za opinią Grüna  http://wolneforumgdansk.p...ba948ca8ff72a37 - żądajmy przywrócenia nazwy Judengasse. I pierwszy lokator z tej ulicy - dzielnicy oraz informacja z Encyklopaedia Judaica.
*Od 1440 roku Gdańsk był członkiem Związku Pruskiego. Nastąpiło wówczas zniesienie zakazu osadnictwa żydowskiego, dlatego dokumenty z tego okresu wspominają o istnieniu w Gdańsku dzielnicy żydowskiej (Judengasse) Miro - Wto Sty 03, 2012 9:18 am Judengasse zdjęcie z 1918 roku. W roku 1914 na tej ulicy znajdowało się 6 domów mieszkalnych, 2 zabudowania z prowadzoną działalnością gospodarczą, 9 magazynów ( spichlerze ). średnia liczba mieszkańców przypadająca na jeden dom wynosiła 11,7. Miro pumeks - Wto Sty 03, 2012 9:38 am Bardzo dobre zdjęcie 
Miro - Pon Lip 23, 2012 10:06 am Temat postu: Speichergasse (Judengasse) Speichergasse bardziej znana pod nazwą Judengasse. W tle widoczne domy przy Mattenbuden. Miro pumeks - Pon Lip 23, 2012 4:43 pm Temat postu: Re: Speichergasse (Judengasse)
Noooo, to trochę eufemizm, co napisałeś. W rzeczywistości reżim narodowych socjalistów zmienił odwieczną nazwę Judengasse na Speichergasse w ramach likwidacji "nie-aryjskich naleciałości" w Mieście. Co gorsza, komisja nadająca nazwy po 1945 r. podtrzymała to narodowosocjalistyczne fałszerstwo, i do dziś zamiast ulicy Żydowskiej mamy na Wyspie ulicę Spichrzową 
zenek - Wto Lip 24, 2012 8:34 am Dla ścisłości gasse to nie ulica, tylko zaułek, uliczka... pumeks - Wto Lip 24, 2012 5:44 pm Sugerujesz, że Langgasse to "długi zaułek"?
Piotr - Wto Lip 24, 2012 6:30 pm To taka gdańska ciekawostka. Gasse to "uliczka" i nie da się tego raczej podważyć. Natomiast skąd w nazwach ulic takich jak "Hunde-", "Lang-" itp, itd wzięło to nieszczęsne Gasse? Nacisnąłem na moich gdańskich protoplastów ale nic to nie wniosło do tematu. Gasse bo gasse i tak było a ty się nie mądrzyj. No to się nie mądrzę. Piotr pumeks - Wto Lip 24, 2012 7:33 pm Wybacz, ale to, że we współczesnym niemieckim tak jest, to nie znaczy, że zawsze tak było. W Gdańsku, a chyba też w innych miastach regionu (np. w Elblągu) główne ulice średniowiecznego układu urbanistycznego "od zawsze" nosiły nazwę -gasse. Tłumaczenie Breitgasse jako "Szeroka uliczka" byłoby absurdalne. 
Piotr - Wto Lip 24, 2012 7:59 pm Zaznaczyłem, że się nie mądrzę. A ciekawe skąd taka nazwologia to tyz prowda. Moja "rodzinna" Mausegasse raczej się różniła wymiarami i wyglądem od przykładowo Langgasse. I nie mam pojęcia kiedy uważali, że to Gasse a kiedy Strasse czy inny Weg. Taki myk gdański P pumeks - Wto Lip 24, 2012 9:14 pm Ja myślę, że po prostu stare słowo Gasse, przez skojarzenie ze średniowiecznymi miastami, zaczęło faktycznie we współczesnej niemczyźnie oznaczać uliczkę czy zaułek, ale kiedyś znaczenie było szersze. Wydaje mi się, że ta nazwa jest spokrewniona np. ze szwedzkim Gattan i duńskim Gade. zenek - Wto Lip 24, 2012 9:22 pm
Hmmm... No nie... Jednakże Langgasse wraz z Langer Markt ma cechy zaułku - wprawdzie jest długa (jak sugeruje nazwa) i szeroka, jest jednak umieszczona między budynkami i nie posiada formalnie wlotu i wylotu (Złota i Zielona Brama). (nie mądrze się, tylko rozmyślam...) Piotr - Wto Lip 24, 2012 9:31 pm Coś może w tym jest jest. Co prawda w duńskim "gade" to ulica i nie ma tego problemu z zaułkami i uliczkami. Gattan to nie wiem, pewnie też po prostu ulica. P Dieter - Pią Sie 03, 2012 11:43 pm
W pierwszym rzedzie "Gasse" oznacza "waska ulica miedzy wysokimi budynkami".
Dlatego Gasse byly tylko w Starym Srodmiesciu, a nie w przedmiesciach Gdanska. To slowo "Gasse" uzywaja tez pilkarze w podobnej sytuacji: jak pilke poda przez waska szczeline miedzy dwoma (wysokimi) przeciwnikami, to sie mowi: "der Ball kam durch eine Gasse". 
Krystyna - Nie Sie 05, 2012 4:51 pm
Mieszkałam w Gdańsku na ul.Pfeefferstadt,dziś Korzenna,a jednak nie Pfeeffergasse.To też stare Sródmieście.Może dlatego , że tam stał -stoi Ratusz? Nie była ani krótką,ani wąską uliczką,po środku jechał tramwaj-ciekawe... pumeks - Nie Sie 05, 2012 5:28 pm Wiele niemieckich nazw ulic w ogóle nie miało -gasse ani -strasse. Niektóre miały np. -damm czyli grobla, inne Graben - fosa albo Wall - wał, a jeszcze inne były zupełnie osobliwe, np. Poggenpfuhl albo Altes Ross. |
