Dostojny Wieśniak - Sro Sie 30, 2023 10:52 pm Temat postu: Zabytki rejestrowe Powiatu Nowodworskiego Stegna ul. Gdańska 1 Plebania – budynek wzniesiony w 1 połowie XIX w. ,ustawiony kalenicowo w stosunku do ulicy. Drewniany, otynkowany, założony na planie prostokąta, jednokondygnacyjny, z mieszkalnym poddaszem, podpiwniczony. Wysoki, dwuspadowy dach pokryty holenderką,. Ściany wzdłużne zwieńczone profilowanymi gzymsami. Okna wysokie, prostokątne, dwuskrzydłowe, sześciopolowe, ujęte ozdobnymi, profilowanymi, współczesnymi obramieniami. Na osi elewacji północnej późniejszy przedsionek, przekryty dachem dwuspadowym. Wewnątrz drzwi główne do budynku o klasycystycznym wystroju. Zachowany oryginalny wystrój wnętrza z wyjątkiem czarnej kuchni. Budynek oblepiony styropianem. Ciągnie wodę jak gąbka. Dostojny Wieśniak - Sro Sie 30, 2023 10:55 pm Stegna ul. Gdańska 20 Kościół parafialny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa zbudowany w latach 1681-1683, orientowany, założony na planie wydłużonego prostokąta, salowy, zamknięty trójbocznie, od północy zakrystia (późniejsza, zapewne z XVIII w.), od południa kruchta, od zachodu dostawiona wieża. Prezbiterium ceglane, nawa, kruchta południowa i wieża w konstrukcji ryglowej, wypełnionej cegłą licówką. Zakrystia ceglana, otynkowana. Dachy korpusu głównego, zakrystii i kruchty południowej kryte dachówką holenderką, hełm wieży – blachą. Wnętrze kryte stropem zwierciadlanym, z desek oklejonych płótnem, polichromowanym. Nad kruchtą południową mała empora. Wnętrze w przyzwoitym stanie. Sukcesywnie prowadzone prace konserwatorskie. Okna wymienione, ściana południowa po remoncie. Finansowało oczywiście Województwo Pomorskie. Wewnątrz sporo złomu z różnych czasów. Dostojny Wieśniak - Nie Wrz 10, 2023 10:20 pm Stegna – Cisewo 6 Zagroda zbudowana w 1801 r. Składa się z budynku mieszkalnego i połączonego z nim skrzydła gospodarczego (obory i stodoły) ustawionych w jednym rzędzie, pod wspólnym dwuspadowym dachem, krytym trzciną. Dom przebudowany częściowo w połowie XIX w., remontowany po 1945 r. Drewniany, odeskowany, prostokątny w planie, podpiwniczony od strony północnej. Ściany wzdłużne północna i południowa zwieńczone, drewnianym, profilowanym gzymsem, podtrzymywanym przez drewniane, dekoracyjne konsole – ostatki belek stropowych, wypuszczonych przed lico ściany. Otwory okienne prostokątne, okna dwuskrzydłowe, sześciopolowe, w opaskach, od podwórza ze starymi, płycinowymi okiennicami. Naroża domu ujęte drewnianymi boniami. Od frontu, w głównym wejściu do budynku – w szerokim, gładkim obramieniu osadzone bogate, klasycystyczne dwudzielne drzwi „połówkowe”, ozdobione żłobkowanymi płycinami, motywem meandra i palmet, ze starymi okuciami. W nadprożu wyryty napis „ANNO 1801” i stylizowany, nieczytelny monogram. Szczyt wschodni przebudowany ok. poł. XIX w. – drewniany, odeskowany w układzie pionowym, listwowy, z dekoracyjnym, ażurowym zwieńczeniem, mieści dwa prostokątne, sześciopolowe okna flankowane przez dwa małe okienka w formie ćwierćkoli. Dolne krawędzie desek szczytu ozdobione fryzem ząbkowym. Pierwotny układ wnętrza zachowany bez zmian, z podwójną sienią i czarną kuchnią z kominem. Wszystkie pomieszczenia pokryte drewnianym, belkowym stropem z pocz. XIX w., z sieni do kuchni – okno o łukowatym, barokowym profilu. W izbach mieszkalnych i sieni zespół podwójnych dwuskrzydłowych drzwi płycinowych. Z sieni przejście do obory. Budynek przeszedł remont kapitalny w ostatnich latach. Dostojny Wieśniak - Nie Wrz 10, 2023 10:21 pm Jantar ul. Rybacka 54, gm. Stegna. Chata rybacka z poł. XIX w. Budynek drewniany, reprezentujący typ chaty rybackiej. Wzniesiony jest z bali drewnianych w konstrukcji wieńcowo-zrębowej, na podmurówce ceglanej, pokryty dwuspadowym dachem trzcinowym. Zbudowany na planie prostokąta, składa się z części mieszkalnej, oddzielonej ścianą szczytową od części inwentarskiej i pomieszczenia na łódź. We wnętrzu zachowany komin komorowy, zachowana oryginalna stolarka drzwiowa z k. XIX w. Stolarka okienna PCV. Konstrukcja dachu po remoncie, wymienione pokrycie trzcinowe. Dostojny Wieśniak - Nie Wrz 10, 2023 10:24 pm Mikoszewo ul. Gdańska 17, gm. Stegna. Karczma z 1 ćw. XX w., drewniana w konstrukcji wieńcowo-zrębowej, wzniesiony na planie prostokąta, usytuowany kalenicowo wzdłuż ulicy, jednokondygnacyjny z użytkowym poddaszem, przekryty dachem dwuspadowym, w elewacji frontowej ryzalit, przekryty dachem dwuspadowym. Od wschodu dobudowana weranda, od południa niewielki taras przed wejściem gospodarczym. Układ wnętrza symetryczny, dwutraktowy, wejście główne od północy, od południa – gospodarcze z niewielką sienią. Elewacje deskowane w układzie poziomym, górna partia ryzalitu w układzie pionowym, okna ujęte listwowymi opaskami. Dostojny Wieśniak - Nie Wrz 10, 2023 10:32 pm Mikoszewo ul. Gdańska 47, gm. Stegna. Teren cmentarza ewangelickiego ob. rzymskokatolickiego z dzwonnicą i starodrzewem z kon. XVIII w., 1910 r., po 1979 r. Cmentarz w Mikoszewie związany był przypuszczalnie z istniejącym tu pierwotnie kościołem, który wzmiankowany był już w poł. XIV w. Najwcześniejsza wzmianka o samym cmentarzu pochodzi z 1799 r. Dzwonnica powstała najprawdopodobniej pod koniec XIX w. W jej wnętrzu zachował się katafalk z inskrypcją, dzwon „Gustaw” z 1899 r. oraz Simon z 1901 r. Zachowany starodrzew pochodzi z końca XIX w. Dzwonnica jest wolnostojąca, w formie dwukondygnacyjnej, drewnianej wieży o konstrukcji słupowej, odeskowanej w układzie pionowym. Pierwsza kondygnacja szersza, nakryta daszkami pulpitowymi, druga węższa z dachem dwuspadowym, krytym blachą. Założona na rzucie kwadratu z przelotowymi wrotami. Z dawnej kompozycji cmentarza przetrwała główna aleja oraz obsadzenia graniczne. Zachowane elementy nagrobków zgromadzono w upiornie ciasnym lapidarium. Dzwonnica po kapitalnym remoncie. Dostojny Wieśniak - Nie Wrz 10, 2023 10:34 pm W uzupełnieniu lapidarium. Dostojny Wieśniak - Nie Wrz 10, 2023 10:39 pm Mikoszewo ul. Gdańska 55, gm. Stegna. Dom podcieniowy, z przełomu XVIII/XIX w., założony na planie prostokąta, drewniany, na kamienno-ceglanej podmurówce, jednokondygnacyjny, z użytkowym, dwukondygnacyjnym poddaszem, podpiwniczony, kryty dwuspadowym dachem (dachówka holenderka). Podcień w elewacji frontowej ustawiony osiowo, w konstrukcji zrębowej, na sześciu słupach. Szczyty ścian bocznych drewniane, odeskowane, listwowane, u dołu końcówki belek opracowane snycersko. Wszystkie elewacje zwieńczone profilowanym gzymsem, naroża budynku obłożone pseudo boniowaniem. Okna dwuskrzydłowe, 8-polowe, w profilowanych opaskach. Drzwi główne płycinowe. Budynek, jak widać, po generalnym remoncie. Dostojny Wieśniak - Nie Wrz 10, 2023 10:45 pm Mikoszewo ul. Gdańska 68, gm. Stegna. Dom podcieniowy z ok. poł. XIX w. z drewnianym gankiem podcieniowym od frontu. Usytuowany jest po północnej stronie głównej ulicy wsi, zwrócony elewacją frontową na południe, założony na rzucie prostokąta z dostawionym od południa podcieniem czterosłupowym. Pokryty dachem dwuspadowym, na podcieniu dach prostopadły do kalenicy, pokrycie ceramiczne dachówką holenderką w jednej części, w drugiej wynalazkiem betonowym. Wnętrza dwutraktowe, przebudowane. Elewacje budynku bogato dekorowane elementami snycerskimi: gzymsami podokapowymi, dekoracyjnie wycinanymi zakończeniami desek szczytów, zakończeniami belek stropowych pod okapem, listwami biegnącymi na krawędzi szczytów, dekoracyjnie opracowanymi kolumnami podcienia z głowicami kostkowymi. Okna ujęte dekoracyjnymi obramieniami wycinanymi z desek; w podcieniu okna sześciokwaterowe pierwotnie, w szczytach okna półkoliste z promienistymi szczeblinami. Zachowana też częściowo stolarka drzwiowa i okienna z końca XIX w. pumeks - Pon Wrz 11, 2023 8:38 am  Wielkie dzięki za mnóstwo informacji i serwis fotograficzny 
Dostojny Wieśniak - Pon Wrz 18, 2023 9:27 pm Złożyłem podanie o wydłużenie doby. Odwalone.
Do rzeczy. Przemysław 1, gm. Stegna. Dom drewniany w układzie wzdłużnym z budynkiem gospodarczo-inwentarskim. Zbudowany w 1844 r., częściowo (od zach.) przebudowany w XX w. Drewniany, w konstrukcji zrębowej, na kamienno ceglanej podmurówce, odeskowany, założony na planie regularnego prostokąta, parterowy, częściowo podpiwniczony. Kryty wysokim, dwuspadowym dachem (eternit), z łukową lukarną od frontu (obecnie częściowo zakrytą eternitem). Pod okapem ścian wzdłużnych profilowany gzyms, naroża budynku opilastrowane. Szczyt elewacji bocznej (zachodniej) odeskowany. Od strony elewacji południowej dobudowany współczesny murowany ganek, kryty dachem dwuspadowym. Stolarka okienna i drzwiowa współczesna o niezachowanym historycznym wyglądzie. Właściciele sympatyczni. Zachodźcie. Dostojny Wieśniak - Pon Wrz 18, 2023 9:44 pm Przemysław 4, gm. Stegna. Dom podcieniowy z 1789 r., drewniany, konstrukcji zrębowej, na planie prostokąta, z podcieniem ryglowym, wypełnionym cegłą holenderką. Układ rygli podcienia o przecinających się łukach odcinkowych. Dachy dwuspadowe, kryte holenderką i karpiówką. Zachowany zabytkowy układ wnętrza. W dużej izbie zespół drzwi w późnobarokowym obramieniu, w sieni gospodarczej drzwi z płycinami barokowym i malowanym ornamentem rokokowym. W nadprożu wejścia głównego data „MDCCLXXXIX” i nieczytelny monogram. Budynek jak widać, po kapitalnym remoncie. Co tu robią panoramiczne okna, wie tylko właściciel i ten co na to pozwolił. Podobny numer w Cisewie. Właściciel ten sam. Prawdopodobnie. Ostrożnie. To Gargamel jest jakiś. Dostojny Wieśniak - Pon Wrz 18, 2023 9:46 pm Przemysław 63, gm. Stegna Dom z dawną gospodą z pocz. XX w., usytuowany pomiędzy drogą a wałem rzecznym, na terenie depresyjnym. Wzniesiony z cegły licówki, z tynkowanymi detalami architektonicznymi. Założony na rzucie prostokąta z nieznacznie wysuniętym ryzalitem od strony zachodniej. Przekryty dachem dwuspadowym (dachówka zakładkowa). Bryła główna jednokondygnacyjna, z poddaszem użytkowym, ryzalit dwukondygnacyjny, z poddaszem. Otwory okienne i drzwiowe zwieńczone łukiem odcinkowym. Stolarka okienna drewniana, skrzynkowa , z bogato zdobionymi słupkami. Drzwi główne drewniane, półtoraskrzydłowe, płycinowe, z przeszklonym nadświetlem. Wewnątrz całkiem ładny piec, ograbiony z elementów żeliwnych. Wiercipietek - Wto Wrz 19, 2023 9:57 am Pewno mam coś z deklem, ale zazdroszczę takiej roboty 
Dostojny Wieśniak - Wto Wrz 19, 2023 11:21 pm No wiesz... Też tak mam. Jak sobie nie zazdroszczę tej roboty, to pytam sam siebie, co ja tu jeszcze robię... 
Dostojny Wieśniak - Czw Wrz 21, 2023 11:46 pm Żuławki 6, gm. Stegna. Dom podcieniowy wzniesiony w 1825 r., gruntownie remontowany w 1968 r., założony na planie prostokąta, drewniany, parterowy, wsparty na ceglanej podmurówce, częściowo podpiwniczony, z wysokim, dwuspadowym dachem krytym holenderką. Pośrodku dłuższej ściany frontowej pn.-zach. usytuowany sześciosłupowy podcień, dźwigający na wysokości 2 kondygnacji wystawkę zbudowaną w konstrukcji szkieletowej, wypełnionej cegłą, z trójkątnym odeskowanym szczytem. Układ rygli w podcieniu regularny, szachownicowy, prześwity zdobione bogato wycinanymi mieczami, charakterystyczny dla żuławskich domów podcieniowych z 1 poł. XIX w. drewniany, profilowany gzyms załamujący się w podcieniu. W nadprożu głównego wejścia napis z datą budowy „Peter EPP Bauherr AKBM Anno 1825”. Szczyty boczne odeskowane, od strony pd.-zach. – z pierwotnym półokrągłym oknem w zwieńczeniu, pozostałe otwory okienne w szczytach – prostokątne, sześciopolowe, z gzymsami nad- i podokiennymi. Okna przyziemia dwuskrzydłowe, ośmiopolowe, ze starymi okiennicami. Od strony podwórzowej – nowa weranda dobudowana w 1968 r. w miejsce pierwotnego podcienia gospodarczego. Wnętrze przekryte drewnianym, belkowym stropem, zachowane w pierwotnym niezmienionym układzie, z sienią, czarną kuchnią ze starym przewodem kominowym oraz drewnianą klatką schodową. Drzwi główne do budynku od strony pn.-zach. – klasycystyczne, dwudzielne, płycinowe, w szerokim, gładkim obramieniu zdobione rozetami i kostką. Podobne w charakterze, jednak skromniejsze w detalu drzwi do pomieszczeń gospodarczych tylnej sieni oraz ścienna szafka w szczytowym pokoju kondygnacji strychowej. Dostojny Wieśniak - Czw Wrz 21, 2023 11:52 pm Żuławki 32/33, gm. Stegna. Dom podcieniowy w Żuławkach został wzniesiony w 1797 r., dla ówczesnego właściciela Corneliusa Froese, jako wolnostojący budynek drewniany o ścianach w konstrukcji wieńcowej, wchodzący w skład zagrody żuławskiej. W 1851 r. został przebudowany przez Jacoba Dicka, z dostawieniem podcienia frontowego, wykonanego w konstrukcji szkieletowej wypełnionej cegłą. Obiekt zachował pierwotną bryłę, kompozycję elewacji, większość detalu i wyposażenia oraz czytelną pierwotną dyspozycję przestrzeni, z niewielkimi zmianami w układzie wnętrza. Budynek został wzniesiony na ceglanym cokole, o ścianach obwodowych w konstrukcji wieńcowej, obustronnie, poziomo odeskowanych oraz szczytach szalowanych pionowo. Fragment ściany pn. współcześnie przemurowany cegłą i otynkowany. Konstrukcja szkieletowa podcienia o geometrycznym układzie rygli łączonych kołkami, z krzyżowymi zastrzałami przy narożnikach; pola wypełnione cegłą holenderką. Kolumny podcienia drewniane, na cokołach, z bazami i głowicami w formie półwałków rozdzielonych wklęskami, o wielobocznych trzonach, łączone ciesielsko opracowanymi mieczami, wspierającymi uproszczone belkowanie. Parterowy, przykryty wysokim dachem dwuspadowym, ustawionym kalenicowo, z piętrowym podcieniem frontowym wspartym na sześciu kolumnach, z odrębnym dachem dwuspadowym w układzie szczytowym. Korpus budynku założony na rzucie prostokąta, z czytelnym pierwotnym układem wnętrz, 2- i 3- traktowym, o centralnie umieszczonej, murowanej, czarnej kuchni, wielkiej izbie w narożniku pn. - wsch., a także dwóch sieniach przesuniętych wobec siebie osiowo: reprezentacyjnej od frontu i gospodarczej w trakcie tylnym. Elewacje rozwiązane symetrycznie i osiowo, ujęte w narożach obustronnymi pilastrami, zwieńczone okazałym, profilowanym gzymsem podokapowym, obiegającym cały budynek. Płaszczyzny elewacji akcentowane profilowanymi obramieniami prostokątnych okien; w szczytach korpusu okienka półkoliste. W większości zachowane okna skrzynkowe, 6-polowe, ze skrzydłami na zawiasach kątowych, zaopatrzone w płycinowe okiennice; półkoliste okienka szczytów o promienistych szczeblinach. Dostojny Wieśniak - Czw Wrz 21, 2023 11:56 pm Żuławki 42, gm. Stegna Kościół p.w. Narodzenia NMP zbudowany w l. 1840-1841, w stylu neogotyckim przez inspektora budowlanego Klopscha z Malborka. Murowany z cegły w wątku krzyżykowym, orientowany, wzniesiony na planie prostokąta, z prostokątną kruchtą od zachodu. Naroża kościoła ujęte płaskimi szkarpami zakończonymi górą ośmiobocznymi sterczynami zwieńczonymi stożkowymi daszkami. Otwory okienne ostrołukowe w schodkowych ościeżach. W szczycie zachodnim okrągły otwór okienny. Wnętrze jednoprzestrzenne z prezbiterium zaakcentowanym małymi zakrystiami po obu bokach. Bryła kościoła jednorodna, kryta dwuspadowym dachem z drewnianą ośmioboczną sygnaturką od zachodu. Pokrycie dachu dachówka holenderka. Dostojny Wieśniak - Pią Wrz 22, 2023 12:01 am Żuławki 64, gm. Stegna. Dom podcieniowy, wzniesiony w 1803 r. przez znanego na Żuławach budowniczego Piotra Loewena. Budynek na rzucie prostokąta, drewniany, na ceglanej podmurówce, jednokondygnacyjny, z użytkowym, dwukondygnacyjnym poddaszem, podpiwniczony, z wysokim dwuspadowym dachem, krytym holenderką. Pośrodku ściany frontowej usytuowany głęboki podcień, wsparty na ośmiu drewnianych słupach, dźwigających na wysokości drugiej kondygnacji wystawkę o konstrukcji szkieletowej wypełnionej cegłą. Szczyty ścian bocznych drewniane, odeskowane, listwowane. Wszystkie elewacje zwieńczone profilowanym gzymsem, ostatki belek stropowych wychodzące przed lico ścian wzdłużnych służą jako konsole, naroża budynku opilastrowane. Okna dwuskrzydłowe, 6- polowe, w drewnianych opaskach. Zachowany zabytkowy układ wnętrza. Budynek remontowany. W podcieniu dotacyjne tablice dziękczynne województwa Pomorskiego i MKiDN z poprzednim znakiem firmowym. pumeks - Pią Wrz 22, 2023 7:52 am
Obecni właściciele chętnie zapraszają do zwiedzania, bywało się w środku parę razy, raz się nawet załapałem na nocleg.
A tu mam braki, tyle razy jechałem przez Żuławki i jeszcze nigdy nie skręciłem w bok żeby obejrzeć ten dom (i zdaje się jeszcze jeden z podcieniem). Dostojny Wieśniak - Pią Wrz 22, 2023 8:46 am 64 - nocleg raczej wykluczony, od wielu lat trwa tam remont. Za to warto wejść do kuchni. Zawrót głowy. 
pumeks - Pią Wrz 22, 2023 12:57 pm Ale mogę wrzucić wnętrze izby nad podcieniem w domu nr 6. Przy mikrofonie Anja Orthodox. Wiercipietek - Pią Wrz 22, 2023 7:39 pm
Mniam, a co dobrego podają? 
Dostojny Wieśniak - Sob Wrz 23, 2023 12:12 am
Niespodzianka. Coś za co Conrad Steinbrecht w ostatnim dziesięcioleciu XIX w. dał kupę kasy, przed wizytą pary cesarskiej na zamku w Marienburgu. 
Wiercipietek - Sob Wrz 23, 2023 8:11 am Hmmm.... Dał kasę, czyli nie wykopał z jakiejś krypty. Warto sprawdzić Dostojny Wieśniak - Sob Wrz 23, 2023 8:36 pm Jeszcze jeden z podcieniem. Żuławki 75, gm. Stegna. Dom podcieniowy. Zbudowany w 1859 r., gruntownie remontowany w latach 1970-1971, również ostatnio. Założony na planie prostokąta, , drewniany, odeskowany, parterowy, na ceglanej podmurówce, częściowo podpiwniczony, z wysokim dwuspadowym dachem, krytym dachówką zakładkową. Przy zachodniej ścianie frontowej usytuowany podcień o konstrukcji wieńcowej, wsparty na 6 kolumnach toskańskich. Szczyt podcienia oszalowany w układzie pionowym, z bogato zdobionym okapem, o ażurowo wyciętych dolnych partiach desek, w zwieńczeniu szczytu półokrągłe okno. Szczyty boczne odeskowane. Okna 8-polowe, w drewnianych opaskach, z trójkątnymi naczółkami i okiennicami. W nadprożu głównego wejścia data „1859 C.C.” Od wschodu do budynku przylega drewniany podcień gospodarczy. Dostojny Wieśniak - Sob Wrz 23, 2023 8:39 pm Żuławki 79, gm. Stegna. Dom w układzie wzdłużnym z budynkiem gospodarczo-inwentarskim od północy. Wzniesiony w 1860 r., w konstrukcji zrębowej, na wysokiej ceglanej podmurówce, kryty dachem wysokim, dwuspadowym z dachówką holenderką. W elewacji frontowej wschodniej oraz w elewacji zachodniej drewniany ganek, kryty dachem dwuspadowym. Naroża budynku opilastrowane. Szczyt w elewacji bocznej (południowej) licowany deskami, olistwowany, deski od dołu zdobione snycerskim ornamentem. Okna ujęte profilowanymi listwami, z trójkątnymi naczółkami. Stolarka okienna i drzwiowa współczesne – niezachowany pierwotny, historyczny wygląd. Dostojny Wieśniak - Sob Wrz 23, 2023 8:43 pm Żuławki 80, gm. Stegna. Zagroda holenderska typu wzdłużnego, wzniesiona w luźnej zabudowie, z 1859 r., składa się z budynku mieszkalnego, budynku inwentarskiego, stodoły, spichlerza i starodrzewu. Dom mieszkalny połączony z budynkiem inwentarskim, tradycyjnie usytuowany na terpie, szczytem do drogi, założony na planie wydłużonego prostokąta z czytelnie wydzieloną drewnianą częścią mieszkalną i murowaną częścią inwentarską. Przekryte odrębnymi dachami dwuspadowymi, część mieszkalna kryta dachówką esówką, część inwentarska papą. Dom wzniesiony z bali w konstrukcji wieńcowozrębowej, na kamienno-ceglanym wysokim cokole, z węgłami przysłoniętymi drewnianymi deskami naśladującymi pilastry toskańskie. Teren zagrody domknięty od wschodu drewnianym budynkiem stodoły usytuowanym prostopadle do domu. Od południa murowany budynek spichlerza. Dostojny Wieśniak - Sob Wrz 23, 2023 8:50 pm Żuławki, gm. Stegna. Kaplica cmentarna wraz z cmentarzem ewangelickim. Kaplica wybudowana została w 1890 r. w stylu neogotyckim. Usytuowana w północnej części wsi, na wschód od głównej drogi. Jednokondygnacyjna, nakryta dachem dwuspadowym krytym blachą. Murowana z cegły, w wątku krzyżowym, na kamiennej podmurówce, wzniesiona na planie kwadratu, z wejściem od zachodu, Elewacje północna, południowa i południowa ślepe, na elewacji zachodniej osi środkowej ostrołukowy otwór wejściowy w profilowanych ościeżach., wypełniony w górnej części ażurową, żeliwną kratą w formie maswerku, w dolnej części dwuskrzydłowa żeliwna krata. Elewacje wschodnia i zachodnia zwieńczona profilowanym, ceramicznym gzymsem dekorowanym rozetami, na szczytach żeliwne sterczyny w kształcie pinakli, wsparte na wspornikach dekorowanych wykonaną w tynku płyciną, z umieszczoną w środku ceramiczną rozetą. Naroża kaplicy flankowane pilastrami, głowice pilastrów dekorowane analogicznie jak wsporniki w szczytach, dawniej powyżej gzymsu nad pilastrami umieszczone były sterczyny zwieńczone żelaznymi, ażurowymi krzyżami. Dwa albo trzy lata temu kaplica przeszła remont generalny. Uporządkowano teren cmentarza, drobniejsze fragmenty nagrobków zgromadzono w kaplicy. Teren cmentarza utrzymywany jest w przyzwoitym stanie. Mam nadzieję, że z potrzeby zachowania tego miejsca a nie tylko z powodu warunków na jakich przyznana została dotacja na realizację tego zadania.
Dostojny Wieśniak - Sob Wrz 23, 2023 8:51 pm Żuławki i Drewnica, gm. Stegna. Układ ruralistyczny usytuowany na przeciwległych brzegach rzeki Szkarpawy. Teren, na którym rozlokowane są obydwie wsie był zasiedlony bardzo wcześnie, jednakże ze względu na zalewowy charakter tej części lądu nie było to osadnictwo zorganizowane. Zmiana nastąpiła w poł. XIV w. kiedy to obwałowano rzekę Szkarpawę, stwarzając tym samym podstawy do osadnictwa na szerszą skalę. W 1352 r. lokowana została wieś Żuławki (niem Fürstenwerder), w tym samym przypuszczalnie czasie lokowana została wieś Drewnica (niem. Schönbaum), jednak dokument lokacyjny nie zachował się. Pierwsza wzmianka o sołtysie wsi Drewnica pochodzi z 1364 r. Obie wsie lokowane były na prawie chełmińskim. Wcześniejsze osiedlanie się ludności na tym terenie spowodowało, że zarówno Żuławki jak i Drewnica nie były lokowane na surowym korzeniu. Wieś Drewnica, która pierwotnie należała do komturii gdańskiej, w latach 1370-1380 należała już, wraz ze wsią Żuławki, do komturii malborskiej. Rozdział nastąpił po wojnie trzynastoletniej, kiedy to król Kazimierz Jagiellończyk przekazał Drewnicę wraz z Żuławami Gdańskimi i Mierzeją dla miasta Gdańska. Żuławki jako dobro królewskie znalazły się w obrębie ekonomii malborskiej. W 2 poł. XVI w. z ekonomii malborskiej wydzielono dzierżawę, którą stanowiły wsie Niedźwiedzica, Żuławki i Nowa Kościelnica. Dzierżawcami tych wsi byli przeważnie mieszczanie gdańscy. Oni też przez cały czas zarządzali wsią Drewnicą. Warunki hydrograficzne terenu, na którym rozlokowały się obie wsie, niezmienne przez stulecia, uległy radykalnym zmianom w końcu XIX w., a ściślej w 1895 r., kiedy to wykonano przekop Wisły. Rozdzielił on Wisłę Gdańską i Wisłę Elbląską (Szkarpawę), zmieniając zasadniczo warunki przestrzenne terenu i wsi. Ukształtowanie przestrzenne wsi Żuławki klasyfikuje ją w typie tzw. ulicówek. Wieś Drewnica obecny kształt przestrzenny uzyskała w wyniku połączenia się trzech jednostek osadniczych: 1. wsi Drewnicy (Schönbaum), 2. rozciągającej się na południe od niej wsi określanej w języku niemieckim jako Letzkauerweide oraz 3. rozciągającej się na północny zachód wsi określanej w języku niemieckim jako Schönbaumerweide. Jeszcze w aktach XX wiecznych znajdują się wzmianki, że na terenie obecnej wsi Drewnica znajdowały się trzy wyżej wspomniane jednostki osadnicze. Zabudowa wsi, którą tworzyły obejścia (domy mieszkalne i budynki gospodarcze), karczmy oraz wiatraki do dnia dzisiejszego nasycona jest znaczną ilością obiektów zabytkowych. (W rejestrze zabytków województwa pomorskiego układ ruralistyczny wsi Żuławki i Drewnica występuje jako osobny wpis) [post edytowany - usunąłem powtórzony fragment i naprawiłem drobne literówki - PUMEKS] Dostojny Wieśniak - Sob Wrz 23, 2023 10:46 pm Drewnica, gm. Stegna. Wiatrak typu koźlak z 1718 r., remontowany w 1892 r., drewniany, w konstrukcji szkieletowej, opierzanej deskami w układzie pionowym, na planie prostokąta. Trzon wsparty na nieruchomej podstawie tzw. koźle, który osadzony jest na płytkim ceglanym fundamencie. Ruchomy trzon wiatraka opierzany jest deskami w układzie pionowym, do jednej ze ścian przymocowane skrzydła (obecnie mocno zniszczone). W ścianie przeciwległej do ściany, w której umieszczono skrzydła znajduje się wejście do wnętrza poprzedzone drewnianymi schodami z drewnianą krzyżową balustradą. Dach dwuspadowy wygięty w ośli grzbiet, kryty deskami obitymi papą, na chorągiewce daty 1718, 1892 oraz inicjały „J.N.”. Stan katastrofalny. Podejmowane są próby remontu. Dostojny Wieśniak - Sob Wrz 23, 2023 10:55 pm Drewnica ul. Kasztanowa 11 (d. Drewnica 48),gm. Stegna. dom gburski z 1894 r. z zagrody wzdłużnej. Drewniany, wzniesiony w konstrukcji wieńcowozrębowej, na ceglanej podmurówce. Budynek jednokondygnacyjny, częściowo podpiwniczony, przekryty dachem dwuspadowym krytym dachówką holenderką. W zachodniej połaci dachu dwuosiowa wystawka, kryta dachem dwuspadowym, nieznacznie wysunięta przed lico elewacji, wsparta na ozdobnych kroksztynach. Wzniesiony na rzucie prostokąta, z dwiema przelotowymi sieniami. Elewacje o harmonijnym wystroju, naroża przesłonięte listwami, szczyty odeskowane, końcówki desek wykończone koronką. Drzwi frontowe dwuskrzydłowe z nadświetlem, skrzydła ozdobione płycinami, ujęte szerokimi listwami ościeżnicowymi. W nadświetlu ozdobne kolorowe szybki z ornamentem rozety i datą budowy „1894”. Kilka lat temu przeprowadzono remont, zawieszony czegoś. Korozja żre go na powrót. Dostojny Wieśniak - Sob Wrz 23, 2023 11:08 pm Drewnica. Wiatrak w typie holenderskim, ustawiony na budynku gospodarczym. Spłonął ale w rejestrze w dalszym ciągu istnieje. No to trochę zdjęć archiwalnych. Fotografował Artur Wołosewicz etatowy pracownik Pracowni Konserwacji Zabytków Oddział Gdańsk w roku 1971. Pełna dokumentacja w archiwum Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i pewnie w gdańskim NID-zie. I w kilku innych miejscach.
Dostojny Wieśniak - Nie Paź 08, 2023 10:57 pm Izbiska 15, gm. Stegna. Stodoła wzniesiona w 1743 r., w konstrukcji drewnianej, słupowej, odeskowanej. Zbudowana na planie wydłużonego prostokąta, trzyklepiskowa, dach dwuspadowy kryty eternitem, dawnej słomą. Na belce przy klepisku bela z wyrytą datą 1734 i monogramem H.W. Jak widać, stodołę przekształcono w dom mieszkalny, co nie jest jakimś tam dziwnym zjawiskiem w okolicy. Post edytowany. Poprawiony błąd w adresie. Dostojny Wieśniak - Nie Paź 08, 2023 11:03 pm Niedźwiedzica, gm. Stegna. Kościół filialny p.w. Św. Jakuba – prezbiterium kościoła wzniesione przed połową XIV w. Część południowa budowana prawdopodobnie w latach 1350-1360. W 1660 r. spłonęła część wieży. W 1823 r. odnowiono szczyt ryglowy przy wieży, wybito 5 nowych okien. Około 1856 r. rozebrano zniszczoną wieżę, a w 1858 r. ustawiono wolnostojącą dzwonnicę i dodano przedsionek południowy na miejscu dawnej wieży. Kościół gotycki, zwrócony prezbiterium na północ, ceglany, oskarpowany, w części północnej i na narożach. Założony na planie prostokąta, salowy, z zakrystią przy prezbiterium od zachodu i przedsionkiem od południa. Szczyt północny sterczynowy, trójkondygnacyjny, z blendami. Dach dwuspadowy, kryty holenderką, Wnętrze kryte stropem płaskim, więźba storczykowa. Dla miłośników konstrukcji więźb gratka co się zowie. Pokrycie dachu wymienione, część ścian zaizolowana. Ogólnie dobrze się dzieje. Dostojny Wieśniak - Nie Paź 08, 2023 11:13 pm Rybina 12, gm. Stegna. Dom podcieniowy, w układzie wzdłużnym z budynkiem inwentarskim. Wzniesiony około 1830 r., podcień dobudowano około 1850 r. Drewniany w konstrukcji wieńcowo-zrębowej, kryty dachem dwuspadowym (dachówka esówka), na ceglanej podmurówce. Zwrócony frontem na południe. Podcień wsparty na sześciu kolumnach. Narożniki odeskowane w formie naśladującej boniowanie. Szczyt boczny (zachodni) odeskowany, u dołu deski zdobione snycersko. Wewnątrz w narożniku południowo-zachodnim wielka izba, sień na osi – dwudzielna, przelotowa. Zachowany układ wnętrza wraz z układem ogniowym. Drzwi główne oryginalne, bogato zdobione. Okna współczesne odwzorowujące formę historycznych okien. Budynek po generalnym remoncie. Dostojny Wieśniak - Nie Paź 08, 2023 11:18 pm Rybina, gm. Stegna. Most kolejowy obrotowy w ciągu linii kolei wąskotorowej nad rzeką Szkarpawą. Most kolejowy z obrotowym przęsłem w miejscowości Rybina powstał około 1935 r. w miejscu wcześniejszej, drewnianej konstrukcji zwodzonego mostu kolejowego. Stanowi on jedno z urządzeń będących elementem trasy żuławskiej kolejki wąskotorowej, która powstała w latach 1901 - 1905. Most położony jest w odległości ok. 300 m na zachód od drogi Nowy Dwór Gdański - Stegna i dwóch mostów drogowych z przęsłami zwodzonymi na Szkarpawie i Wiśle Królewieckiej. Zbudowany jest z trzech przęseł, z których jedno posiada konstrukcję zwodzoną poprzez obrót wokół osi pionowej filara. Konstrukcję przęsła zwodzonego stanowią dwa dźwigary blachownicowe, nitowane, o zmiennej wysokości w strefie przypodporowej. Konstrukcja pomostu składa się z rusztu zbudowanego z poprzecznic i podłużnic. Jezdnia kolejowa wąskotorowa ułożona jest z podkładów drewnianych na podłużnicach. Most ograniczony jest obustronnymi barierami metalowymi z kątowników. Podpory mostu wykonane są z betonu na ruszcie z pali drewnianych. Filar na planie wieloboku zbliżonego do koła, ściany boczne wzmocnione stalową blachą - płyty łączone na nity. Otwieranie mostu dla żeglugi odbywa się poprzez obrót w poziomie wokół osi pionowej filara po uprzednim uniesieniu mostu nad łożyskami podporowymi i zwolnieniu go z rygli umieszczonych na podporach. Podnoszenie mostu wykonywane jest ręcznie, za pomocą systemu kół zębatych i zespołu przekładni. Po obrocie przęsło opiera się na podporach umieszczonych w nurcie rzeki, wspartych na stalowych palach. Most obrotowy w Rybinie na rzece Szkarpawie jest jednym z nielicznych na terenie Polski mostów kolejowych z ruchomym przęsłem, który zachował pierwotną konstrukcję i materiał. Po wielu trudach ruszył wreszcie remont tego mostu. Dostojny Wieśniak - Nie Paź 08, 2023 11:22 pm Most drogowy zwodzony na Szkarpawie w ciągu drogi nr 502. Most położony we wschodniej części miejscowości Rybina, gdzie Szkarpawa rozdziela się na dwie odnogi: węższa w kierunku pn. - wsch. podąża dalej jako Wisła Królewiecka, znajduje się na niej drugi ruchomy most drogowy. Odcinek drogi asfaltowej łączącej oba mosty biegnie na niewielkim nasypie. Most ruchomy na Szkarpawie powstał w 1933 r., zniszczony w 1945 r. w nieznanym dziś zakresie, wiernie zrekonstruowany w 1947 r. w oparciu o zachowaną dokumentację. Zbudowany jest z pięciu przęseł, całkowita długość mostu wynosi 50,40 m, szerokość – 7,30 m. Przęsło środkowe jest konstrukcją stalową, zwodzoną, pozostałe są żelbetowe. Konstrukcję przęsła zwodzonego stanowią dwa dźwigary blachownicowe spawane, połączone czterema poprzecznicami nitowanymi. Między poprzecznicami znajdują się cztery podłużnice spawane z blach; stężeniem dla nich są wiatrownice. Na podłużnicach przyspawane belki stalowe pomostu z przytwierdzona blachą jezdni z belkami, na których deskowa nawierzchnia. Pozostałe przęsła stanowią żelbetową konstrukcję żebrowo-płytową pokrytą nawierzchnią asfaltową. Przęsła oparte są na filarach posadowionych na drewnianych palach wbityc w dno i brzegi rzeki. Do filara głównego przymocowana jest pionowa rama stalowa, na której opiera się przegubowo rama pozioma przeciwwagi zakończona stalową skrzynią balastu wypełnioną betonem. Przęsło ruchome i rama przeciwwagi połączone są za pomocą wieszaków przegubowych. Podstawowa zasada działania oparta jest na równoważeniu przez balast ramy poziomej ciężaru własnego przęsła zwodzonego. Napęd z silnika przenoszony jest przez wały i przekładnie na koła zębate znajdujące się w nogach ramy pionowej. Na kołach zębatych oparto listwy w postaci drabinek. Podczas obrotu kół zaczepione o ich zęby listwy przesuwają się, ciągnąc przęsło do góry. Silnik elektryczny umieszczony jest w drewnianym pomieszczeniu maszynowni przy ramie pionowej od strony wschodniej. Most ruchomy na Szkarpawie, powstał obok wielu innych mostów na Żuławach budowanych zgodnie z programem strategicznym rządu Rzeszy w Prusach. W latach 30-tych XX wieku powstały ruchome drogowe mosty m. in. w Szopach, Sztutowie, Nowym Dworze Gdańskim, Jeziorze i Dzierzgonce. Wszystkie reprezentują wysoki poziom myśli technicznej, dostosowane były do wysokich obciążeń oraz bardzo szybkiego podnoszenia. Most w Rybinie pomimo wtórnej - zrekonstruowanej formy, zachował wszystkie cechy konstrukcyjne i widokowe mostu pierwotnego. Ze względu na bliskie sąsiedztwo drugiego ruchomego mostu na Wiśle Królewieckiej pochodzącego z tego samego okresu stanowi też atrakcję turystyczną trasy prowadzącej na Mierzeję Wiślaną. Dostojny Wieśniak - Nie Paź 08, 2023 11:24 pm Rybina, gm. Stegna. Most drogowy zwodzony na Wiśle Królewieckiej, w ciągu drogi nr 502. Most położony we wschodniej części miejscowości Rybina, gdzie Szkarpawa rozdziela się na dwie odnogi: szersza - Szkarpawa płynie w kierunku pd.-wsch., węższa - Wisła Królewiecka - w kierunku pn.-wsch., nad nią rozpięty jest most. Most powstał w 1933 roku. Zbudowany jest z pięciu przęseł, całkowita długość mostu wynosi 43,20 m, szerokość – 7,60 m. Przęsło środkowe jest konstrukcją stalową, zwodzoną, pozostałe są żelbetowe. Konstrukcję przęsła zwodzonego stanowią dwa dźwigary blachownicowe złożone ze środnika oraz pasów - dolnego i górnego. Dźwigary połączone są za pomocą nitów z trzema poprzecznicami, pomiędzy którymi sześć podłużnie stężonych wiatrownicami. Na podłużnicach zamocowane są belki i pomost drewniany stanowiący jezdnię mostu. Pozostałe przęsła stanowią konstrukcje żebrowo - płytową, żelbetową, nawierzchnia jezdni pokryta jest asfaltem. Przęsła oparte są na czterech zróżnicowanych filarach posadowionych na drewnianych palach wbitych w dno i brzegi rzeki. W najszerszym filarze umieszczono komorę maszynowni. Do filara głównego przymocowana jest pionowa rama stalowa, na której opiera się przegubowo rama pozioma przeciwwagi zakończona stalową skrzynią balastu wypełnioną betonem. Przęsło ruchome i rama przeciwwagi połączone są za pomocą wieszaków przegubowych. Podstawowa zasada działania oparta jest na równoważeniu przez balast ramy poziomej ciężaru własnego przęsła zwodzonego. Napęd z silnika przenoszony był przez wały i przekładnie na koła zębate znajdujące się w nogach ramy pionowej. Na kołach zębatych oparto listwy w postaci drabinek. Podczas obrotu kół zaczepione o ich zęby listwy przesuwały się, ciągnąc przęsło do góry. Od roku 1965 most podnoszony był ręcznie (wymontowano silniki z komory maszynowni), a w 1981 r. rozmontowano też napęd ręczny na podstawie ekspertyzy stwierdzającej zużycie przegubów. Od tego czasu most nie jest podnoszony. Dostojny Wieśniak - Nie Paź 08, 2023 11:30 pm Rybina, gm. Stegna. Most drogowy zwodzony na Szkarpawie w ciągu drogi nr 502. Most położony we wschodniej części miejscowości Rybina, gdzie Szkarpawa rozdziela się na dwie odnogi: węższa w kierunku pn. - wsch. podąża dalej jako Wisła Królewiecka, znajduje się na niej drugi ruchomy most drogowy. Odcinek drogi asfaltowej łączącej oba mosty biegnie na niewielkim nasypie. Most ruchomy na Szkarpawie powstał w 1933 r., zniszczony w 1945 r. w nieznanym dziś zakresie, wiernie zrekonstruowany w 1947 r. w oparciu o zachowaną dokumentację. Zbudowany jest z pięciu przęseł, całkowita długość mostu wynosi 50,40 m, szerokość – 7,30 m. Przęsło środkowe jest konstrukcją stalową, zwodzoną, pozostałe są żelbetowe. Konstrukcję przęsła zwodzonego stanowią dwa dźwigary blachownicowe spawane, połączone czterema poprzecznicami nitowanymi. Między poprzecznicami znajdują się cztery podłużnice spawane z blach; stężeniem dla nich są wiatrownice. Na podłużnicach przyspawane belki stalowe pomostu z przytwierdzona blachą jezdni z belkami, na których deskowa nawierzchnia. Pozostałe przęsła stanowią żelbetową konstrukcję żebrowo-płytową pokrytą nawierzchnią asfaltową. Przęsła oparte są na filarach posadowionych na drewnianych palach wbityc w dno i brzegi rzeki. Do filara głównego przymocowana jest pionowa rama stalowa, na której opiera się przegubowo rama pozioma przeciwwagi zakończona stalową skrzynią balastu wypełnioną betonem. Przęsło ruchome i rama przeciwwagi połączone są za pomocą wieszaków przegubowych. Podstawowa zasada działania oparta jest na równoważeniu przez balast ramy poziomej ciężaru własnego przęsła zwodzonego. Napęd z silnika przenoszony jest przez wały i przekładnie na koła zębate znajdujące się w nogach ramy pionowej. Na kołach zębatych oparto listwy w postaci drabinek. Podczas obrotu kół zaczepione o ich zęby listwy przesuwają się, ciągnąc przęsło do góry. Silnik elektryczny umieszczony jest w drewnianym pomieszczeniu maszynowni przy ramie pionowej od strony wschodniej. Most ruchomy na Szkarpawie, powstał obok wielu innych mostów na Żuławach budowanych zgodnie z programem strategicznym rządu Rzeszy w Prusach. W latach 30-tych XX wieku powstały ruchome drogowe mosty m. in. w Szopach, Sztutowie, Nowym Dworze Gdańskim, Jeziorze i Dzierzgonce. Wszystkie reprezentują wysoki poziom myśli technicznej, dostosowane były do wysokich obciążeń oraz bardzo szybkiego podnoszenia. Most w Rybinie pomimo wtórnej - zrekonstruowanej formy, zachował wszystkie cechy konstrukcyjne i widokowe mostu pierwotnego. Ze względu na bliskie sąsiedztwo drugiego ruchomego mostu na Wiśle Królewieckiej pochodzącego z tego samego okresu stanowi też atrakcję turystyczną trasy prowadzącej na Mierzeję Wiślaną. Dostojny Wieśniak - Nie Paź 08, 2023 11:34 pm Stobiec, gm. Stegna. Most drogowy zwodzony na rzece Tui (Tudze) w ciągu drogi lokalnej Tujsk – Chełmek. Most położony na zachód od wsi Stobiec, rozpięty nad końcowym odcinkiem rzeki Tui, ok. 2 km od jej ujścia do Szkarpawy. Most ruchomy w Stobcu powstał ok. 1934 r. i posiada nieco odmienną konstrukcję, a także sylwetę niż inne mosty ruchome z tego okresu budowane na Żuławach. Całkowita długość mostu wynosi 40,74 m, szerokość – 5,78 m; posiada on 3 przęsła o różnej konstrukcji. Przęsło wsch. jest konstrukcją żelbetową belkowo-płytową, składającą się z trzech dźwigarów i dwóch poprzecznic; przęsło zach. jest konstrukcją zespoloną o rozpiętości ok. 15,50 m, składającą się z czterech dźwigarów podpierających żelbetową płytę. Przęsło środkowe mostu jest konstrukcją stalową, zwodzoną, o długości 7,80 m; konstrukcję stanowi pięć dźwigarów stalowych połączonych z czterema poprzecznicami; na dźwigarach leży drewniana konstrukcja jezdni i chodników. Przęsło ruchome jest konstrukcją wolnopodpartą; na filarze zamocowana jest pionowa rama składająca się z dwóch nóg i rygla oraz poziomej kratownicy przymocowanej do ramy; do ramy przymocowana jest pionowa ażurowa konstrukcja, w której porusza się przeciwwaga wypełniona pakietem płyt. Przęsło ruchome i rama przeciwwagi połączone są za pomocą stalowej linki. Podstawowa zasada działania oparta jest na równoważeniu przez przeciwwagę ciężaru własnego przęsła zwodzonego. Napęd przenoszony był przez zespół przekładni ślimakowej i koło zębate na wał pionowy umieszczony w nodze ramy, a następnie przez zespół przekładni na wał poziomy, który poruszał dwa bębny; bęben obracając się nawijał linkę zamocowaną do przęsła i odwijał jednocześnie linkę przeciwwagi. Most w Stobcu posiadał napęd elektryczny z możliwością zamiany na ręczny. Most, podobnie jak powyższe, po generalnym remoncie. Dostojny Wieśniak - Wto Paź 01, 2024 9:03 pm Beniaminek w rejestrze zabytków województwa pomorskiego. Leciwy mocno domek w Drewnicy wpisano do rejestru w lipcu 2023 roku. Jest w nim coś szalenie sympatycznego. Nie wiem czy to proporcje, skala, otoczenie… Fajny jest.
Dostojny Wieśniak - Wto Paź 01, 2024 9:04 pm Aktualizacja stanu zachowania koźlaka w Drewnicy. Ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Zabytków przeprowadzono prace konserwatorskie, wymieniono drewniane podwaliny i kozła. Na zdjęciach stan z września 2024 r. Dostojny Wieśniak - Wto Paź 01, 2024 9:06 pm Izbiska 13. Chyląca się ku ruinie imponująca stodoła z połowy XIX w. Zawalony już jeden ze szczytów, rozlatujący się dach, zawalona część więźby. Szkoda jej bo i forma, i skala unikalna. pumeks - Sro Paź 02, 2024 9:28 am
Wiatrak jest własnością osoby prywatnej? Dostojny Wieśniak - Sro Paź 02, 2024 6:13 pm W rzeczy samej. Wiatrak jest własnością osoby prywatnej. Wieść gminna niesie, że wiatrak w Palczewie należy do tej samej osoby. Działka na której w Drewnicy stał wiatrak typu holenderskiego, ten spalony, jest też własnością prywatną. Po nim zostały tylko smętne ruiny. Niestety nie mam zgody na publikację zdjęć. |
