Dawny Gdańsk Strona Główna Dawny Gdańsk


FAQFAQ  SzukajSzukaj  UżytkownicyUżytkownicy  GrupyGrupy  StatystykiStatystyki
RejestracjaRejestracja  ZalogujZaloguj  DownloadDownload

Poprzedni temat :: Następny temat
Organy Andreasa Hildebrandta
Autor Wiadomość
Morion
[Usunięty]

Wysłany: Pią Lis 07, 2014 6:31 pm   Organy Andreasa Hildebrandta

Tu i ówdzie na forum pojawiają się, głównie dzięki Krzysztofowi Urbaniakowi,
informacje na temat organów zbudowanych przez Andreasa Hildebrandta.
Po przeczytaniu opisu organów z kościoła p.w. Jakuba z Tui przyszło mi do głowy,
że dobrze byłoby gdyby opisy wszystkich tych instrumentów znalazły się w jednym miejscu.
Jeden z tych instrumentów Hildebrandta widziałem w tym roku w Jelonkach.
Prospekt organowy wygląda pięknie, ale chyba organy nie są w pełni odrestaurowane.
Tak czy inaczej, prośba do Krzysztofa o trochę szczegółów na temat tego instrumentu.

Jelonki_org01.jpg
Plik ściągnięto 7782 raz(y) 87,73 KB

Jelonki_org02.jpg
Plik ściągnięto 7782 raz(y) 82,12 KB

 
KrzysztofUrbani 
Krzy.Urbaniak

Dołączył: 06 Lut 2011
Posty: 51
Wysłany: Pią Lis 07, 2014 11:06 pm   

Drodzy Forumowicze,

jako, że zostałem wywołany niejako do tablicy, pozwalam sobie na słów kilka o organach Jelonkach.

Instrument został zbudowany przez Hildebrandta, jak twierdzi Jan Janca i Werner Renkwitz ("Geschichte der Orgelbaukunst in Ost- und Westpreussen von 1333 bis 1944", Würzburg 1984, s. 194-195) ok. 1725 r. Pierwotnie miał tylko jedną klawiaturę ręczną. W 1852 r. dobudowano do niego umieszczoną za główną szafą organową sekcję pedałową.

Pierwotna dyspozycja rejestrów nie jest znana dokładnie, ale we wspomnianej publikacji ją odtwarzano tak:

Manual C-c3:

Bordun 16'
Principal 8'
Hohlflöte 8'
Quintadena 8'
Octava 4'
Rohrflöte 4'
Quinta 3'
Octava 2'
Tertia 1 3/5'
Mixtura 3fach
Trompete 8'

do tego 3 miechy klinowe.

Relikty urządzeń dodatkowych w szafie organowej wskazują, że instrument posiadał jeszcze ruchome figury co najmniej dwóch aniołów grających na dzwonkach (dokładnie tak samo skonstruowane jak zachowane egzemplarze w Pasłęku). Owe anioły zostały po 1945 r. wtórnie umieszczone na bocznym ołtarzu prowizorycznie skonstruowanym z elementów loży patronackiej, ołtarza ambonowego oraz części prospektu organowego. Zachowane w Jelonkach anioły są skonstruowane tak (na fotografii przykład z Pasłęka):



Część rejestrów w Jelonkach była podzielona na część basową i dyszkantową, aby można było mimo braku klawiatury pedałowej stworzyć inną barwę brzmienia dla lewej ręki, imitując tym samym samodzielną sekcję basową.

Hildebrandt wykorzystał tutaj model prospektu powtórzony przez niego w 1728 r. w Pruszczu Gdańskim dla centralnej części tamtejszego prospektu, co ilustruje slajd z mojego wykładu z tegorocznej Letniej Akademii Organowej w Pasłęku. Podobny obiekt istniał w niezachowanym już kościele w Koszwałach, co dokumentuje zdjęcie obrazujące fragment tamtejszego prospektu.



Instrument w Jelonkach bardzo dokładnie badałem przy okazji przygotowywania konserwacji organów Hildebrandta w Pasłęku. Część elementów jest bliźniaczo podobnych, wykonywanych tym samym narzędziem - zresztą, jak się okazało, w całej szkole Hildebrandta można wykazać wielke przywiązanie do tego samego detalu, czasem na przestrzeni nawet 30 lat:



Sam prospekt z Pruszcza Gdańskiego (a zatem także i centralna część prospektu z Jelonek) doświadczył w XIX w. interesującej recepcji w Szwecji, o czym świadczy neobarokowy prospekt w Hudiksvall z 1895 r.:



Organy w Jelonkach spotkało to, co w niemal wszystkie instrumenty w regionie, czyli całkowite rozszabrowanie piszczałek metalowych. Ponieważ jednak Hildebrandt stosował zestandaryzowane wzory dla swoich piszczałek, możliwe jest bezproblemowe ich odtworzenie na podstawie zachowanych egzemplarzy w Pruszczu Gdańskim i w Pasłęku. Po 1945 r. piszczałki uzupełniano prowizorycznie z dostępnego wówczas materiału - cynku (zamiast stopu cyny z ołowiem).

Instrument zachował w całości elementy mechaniczne oraz zespół 3 miechów klinowych, wymaga gruntownej konserwacji oraz rekonstrucji piszczałek metalowych.
 
KrzysztofUrbani 
Krzy.Urbaniak

Dołączył: 06 Lut 2011
Posty: 51
Wysłany: Pią Lis 07, 2014 11:14 pm   

Myślę, że umieszczenie tutaj na Forum opisów organów Hildebrandta jest absolutnie do zrealizowania, choć wymaga sporo pracy. Swego czasu stworzyłem na wikipedii hasła:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Andreas_Hildebrandt

oraz

http://pl.wikipedia.org/w...mieja_w_Pasłęku

wyobrażenie o detalu tego, co wewnątrz organów Hildebrandta dają te fotografie:

http://hildebrandt-paslek.pl/galeria.html
 
KrzysztofUrbani 
Krzy.Urbaniak

Dołączył: 06 Lut 2011
Posty: 51
Wysłany: Pią Lis 07, 2014 11:27 pm   

Jest jeszcze jedna ciekawostka dotycząca owych grających na dzwonkach aniołów z Pasłęka i z Jelonek. Otóż na pierwszych stronach pochodzącego z 1784 r. zbioru utworów na Carillon u św. Katarzyny w Gdańsku stworzonego przez Johanna Ephraima Eggerta (organistę kościoła Bożego Ciała w Gdańsku) jest rycina przedstawiająca mechanizm carillonu w wieży wspomnianej gdańskiej św. Katarzyny (zbiór w fantastycznym wydaniu do nabycia tutaj: http://mhmg.pl/sklep/inde...uskryptu.html). Uderzające w dzwony carillonu u św. Katarzyny kute młoteczki przedstawione na rycinie są bliźniaczo podobne do tych zachowanych w w figurkach aniołów w Pasłęku i w Jelonkach. Co ciekawe, klawiaturę do gry ręcznej carillonu u św. Katarzyny wykonał w 1738 r. Andreas Hidebrandt (patrz: http://www.encyklopediagd...tle=CARILLONY).

Dla ciekawskich: o organowych rejestrze Glockenspiel w Prusach Wschodnich i Zachodnich pisałem szczegółowo w "Carillon review" w 2012 r. w artykule "Rejestr Glockenspiel w tradycji organowej dawnych Prus Wschodnich i Zachodnich" (link do artykułu tutaj: http://www.carillon.pl/wp...w_CR6_WEB.pdf).
 
Morion
[Usunięty]

Wysłany: Sob Lis 08, 2014 12:00 am   

Organy to instrument fascynujący pod każdym względem.
Oczywiście przede wszystkim ze względu na estetyczne doznania towarzyszące słuchaniu
muzyki organowej.
Fascynująca jest także ich budowa. To nie instrument ale prawdziwa fabryka dźwięków.
Organy tak duże jak w kościele św. Bartłomieja w Pasłęku to już prawdziwy kombinat.
Ten ostatni link daje wyobrażenie o budowie tego instrumentu - to wprost niesamowita
maszyneria.
Dzięki za informacje o "mniejszym bracie" z Jelonek.
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Odpowiedz do tematu
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Możesz ściągać załączniki na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  
Dawny Gdańsk Strona Główna

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group
Template subTrail v 0.4 modified by Nasedo. adv Dawny Gdansk