temat dotyczy wprawdzie okolic Elbląga, ale wiąże się z największymi istniejącymi jeszcze gdańskimi organami z XVIII w., w których zachowała się nie tylko szafa, ale także aparat brzmieniowy i mechanizm.
Orgel der Pfarrkirche St. Bartholomäus / Organy kościoła parafialnego pw. św. Bartłomieja
Baugeschichte / historia budowy instrumentu:
1717-1719 – Bau einer neuen Orgel von Andreas Hildebrandt aus Danzig unter Wiederverwendung einiger Register aus der Vorgänger von Joachim Zickermann (1597) / budowa nowych organów przez Andreasa Hildebrandta z Gdańska przy wykorzystaniu części piszczałek ze starych organów Joachima Zickermanna z roku 1597
1750-1752 – Abbau und Wiederaufbau der Orgel durch Hildebrand-Schüler Christoph Heinrich Obuch wegen Bauarbeiten beim Ersatz des alten Gewölbes / demontaż i powtórna instalacja organów przez ucznia Hildebrandta – Christopha Heinricha Obucha w związku z pracami przy nowym stopie kościoła
1860, 1897 – Reperaturen und Umdisponierungen durch verschieden Orgelbauer / naprawy i przedysponowania wykonywane przez różnych organmistrzów
1928-1928 – Pneumatisierung der Traktur durch Wilhelm Sauer unter Beibehaltung der Pfeifen und Schleifladen von Hauptwerk und Pedal / pneumatyzacja traktury organów wykonana przez Wilhelma Sauera przy wykorzystaniu dawnych piszczałek oraz wiatrownic sekcji hauptwerku oraz pedału
1944-1945 – Auspünderung eines Teiles des Pfeifenwerks / rozszabrowanie części piszczałek organów
nach 1945 – Ergänzung der fehlenden Pfeifen durch polnische Orgelbaufirmen / uzupełnienie brakujących piszczałek przez polskie firmy organmistrzowskie
ab 2010 – Restaurierung und Rekonstruktion auf den Zustand von 1719 durch die Orgelbauwerkstätte Kristian Wegscheider (Dresden) und SLJ Budowa Organów (Niedalino) / renowacja i rekonstrukcja stanu z 1719 r. przez warsztaty organowe Kristiana Wegscheidera (Drezno) oraz SLJ Budowa Organów (Niedalino)
FÖRDERUNG DER RESTAURIERUNG DURCH:
HERMANN REEMTSMA STIFTUNG HAMBURG
WOJEWODSCHAFT UND KOMMUNE IN POLEN
FACHBERATUNG:
BOC e.V.
Bedeutung / znaczenie:
Die Orgel in Pasłęk ist die größte nach den schmerzlichen Verlusten des 2. Weltkrieges noch erhaltene Barockorgel im ehem. Ost- und Westpreußen.
Sie ist gleichzeitig das letzte zweimanualige Instrument des berühmten Danziger Orgelbauers Andreas Hildebrandt, das noch existiert.
Im Kontext der erhaltenen Registrierungen Daniel Magnus Gronaus für die große Hildebrandt-Orgel der Danziger Johannikirche ist das Instrument in Pasłęk ein wichtiges Referenzobjekt für die historische Aufführungspraxis der Orgelmusik des 18. Jh.
Wegen der besonderen Austellung der beiden Orgelgehäuse mit speziellen Platz für Orchester und Solisten ist die Orgel in Pasłęk ideal geeignet für die Aufführung großer Danziger Kantaten mit obligater Orgel.
Organy w Pasłęku to największe ocalałe z bolesnych zniszczeń II wojny światowej barokowe organy na terenie dawnych Prus Wschodnich i Zachodnich. Są one jednocześnie ostatnim istniejącym dwumanuałowym instrumentem z pracowni słynnego gdańskiego organmistrza Andreasa Hildebrandta.
Organy w Pasłęku są w kontekście zachowanych registracji Daniela Magnusa Gronaua na duże organy Hildebrandta z gdańskiego kościoła św. Jana ważnym obiektem referencyjnym dla historycznie poinformowanego wykonawstwa muzyki organowej XVIII w.
Dzięki wyjątkowemu ustawieniu obu szaf organowych z przewidzianym specjalnie miejscem dla orkiestry i solistów, organy w Pasłęku są idealne do wykonywania wielkich gdańskich kantat z organami obligato.
Restaurierungsprojekt / projekt renowacji:
- Restaurierung der Windladen vom Hauptwerk und Pedal, Rekonstruktion der Oberwerkswindlade / renowacja wiatrownic sekcji hauptwerku i pedału, rekonstrukcja wiatrownicy sekcji oberwerku,
- Rekonstruktion der Ton- und Registertraktur / rekonstrukcja traktury tonowej i rejestrowej,
- Restaurierung der erhaltenen und Rekonstruktion der fehlenden Bereiche des Spieltisches / renowacja zachowanych i rekonstrukcja niezachowanych obszarów stołu gry,
- Restaurierung der erhaltenen Balganlage / renowacja zachowanych miechów,
- Restaurierung der erhaltenen und Rekonstruktion der fehlenden Pfeifen / renowacja zachowanych i rekonstrukcja brakujących piszczałek.
Disposition 1719 und nach der Rekonstruktion / dyspozycja organów w 1719 r. i po rekonstrukcji:
Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Józefa w Pasłęku,
Starosta Powiatu Elbląskiego,
Burmistrz Miasta Pasłęka
zapraszają
na
sympozjum organowe
“Organy mistrza Andreasa Hildebrandta
dziedzictwem kulturowym regionu Warmii i Mazur“,
które odbędzie się w dniu 24 sierpnia 2011 r.
w zabytkowym wnętrzu kościoła farnego pw. św. Bartłomieja
w Pasłęku, Pl. Świętego Wojciecha 11.
Andreas Hildebrandt z Gdańska, którego udokumentowana działalność przypada na lata 1709-1755, był jednym z wielkich budowniczych organów epoki baroku.
Należał do pokolenia sławnego królewieckiego organmistrza Johanna Josua Mosengela i był jego gdańskim konkurentem. Andreas Hildebrandt nie musiał - jak miało to miejsce w przypadku jego saksońskiego kolegi Zachariasa Hildebrandta - pracować w cieniu innego budowniczego, mógł rozwinąć swój kunszt swobodnie i bez ograniczeń.
Stworzył znaczną liczbę znakomitych instrumentów w rejonie Gdańska, z których do dziś przetrwały jedynie nieliczne.
Hildebrandt rozpoczął nową linię sztuki organmistrzowskiej w Gdańsku, którą przed nim wyznaczała pochodząca z południa Polski rodzina Nitrowskich. Wykształcił także grono świetnych uczniów i następców, do których należeli między innymi Friedrich Rudolf Dalitz oraz Christoph Heinrich Obuch.
Inicjatorzy projektu renowacji pasłęckich organów chcą przywrócić do życia ten największy istniejący dziś instrument Andreasa Hildebrandta, a wraz z nim umieścić postać budowniczego na należnym mu miejscu w historii sztuki budowy organów. Organy Hildebrandta w Pasłęku są, podobnie jak wileńskie organy Adama Gottloba Caspariniego, jednym z ostatnich świadków kultury organowej istniejącej w czasach baroku między Gdańskiem a Królewcem.
Program sympozjum:
12:00 – 13:30
– słowo wstępne proboszcza parafii ks. Jana Sindrewicza
– prelekcja I: mgr Carolin Vogel
“Nasza droga do organów w Pasłęku“
– prelekcja II: mgr Marta Skowrońska-Szczęsny
“Problematyka konserwatorska prospektu organowego
w kościele św. Bartłomieja w Pasłęku“
– dyskusja
13:30 – 14:30
– przerwa
14:30 – 16:30
– prelekcja III: mgr Krzysztof Urbaniak
“Dzieło warsztatu organowego Andreasa Hildebrandta z Gdańska;
projekt renowacji organów Hildebrandta w Pasłęku“
– prelekcja IV: dr Wiesław Śniecikowski
“Zabytki Pasłęka jako potencjał kulturowy i turystyczny miasta“
– prelekcja V: dr Ewa Mrowca
“Historyczny instrument jako źródło informacji i inspiracji
artystycznej. Muzyczne i pedagogiczne perspektywy
oraz konteksty renowacji organów Hildebrandta w Pasłęku“
– dyskusja
16:45 – 17:45
– koncert muzyki dawnej
18:00
– Msza Święta z uroczystą oprawą muzyczną
Prelegenci:
dr Ewa Mrowca
– Akademia Muzyczna im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi
mgr Marta Skowrońska-Szczęsny
– konserwator zabytków
dr Wiesław Śniecikowski
– Burmistrz Miasta Pasłęka
mgr Krzysztof Urbaniak
– Akademia Muzyczna im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi,
Baltisches Orgel Centrum e.V. Stralsund
Różnica między św. Trójcą a Pasłękiem jest taka, że w św. Trójcy nie zachowało się z wnętrza instrumentu nic poza kilkudziesięcioma drewnianymi piszczałkami, co w skali całości organów (jakieś 2500 piszczałek) jest znikomą liczbą - w Pasłęku natomiast mamy ostatnie tak duże gdańskie organy z XVIII w., które mają nie tylko historyczną szafę, ale i mówią niejako głosem z przeszłości dzięki swojemu historycznemu mechanizmowi i piszczałkom.
Oczywiście św. Trójcy oddać trzeba wyższą rangę artystyczną ich wspaniałego prospektu!
przesyłam parę nowych informacji o organach w Pasłęku:
Organmistrzowie podczas prac w Pasłęku nie oszczędzają na niczym i nie robią niczego na skróty:
- nie używają papieru ściernego: wszystko opracowywane jest heblem,
- nie używają sztucznych klejów: wszystko klejone klejem kostno-skórnym na ciepło,
- nie używają śrub krzyżakowych z Praktikera...: zamówiono u kowala kute gwoździe na wzór tych zachowanych w organach,
- nie używają żadnych filców czy produktów "skóropodobnych": wszędzie jedynie naturalna skóra i pergamin.
[ Dodano: 2011-12-04, 10:30 ]
- stolarskie uzupełnienia perforacji i wtórnych otworów w klapach wiatrownicy pedałowej dolnej
[ Dodano: 2011-12-04, 10:30 ]
- na nowo oskórowany wentyl
[ Dodano: 2011-12-04, 10:32 ]
- skoble utrzymujące zamknięcia wiatrownic - rekonstrukcja wg. oryginalnych egzemplarzy w Pruszczu Gdańskim, widoczny wspaniały, perłowy prawie połysk heblowanego drewna
[ Dodano: 2011-12-04, 10:32 ]
- kute gwoździe
[ Dodano: 2011-12-04, 10:33 ]
- stolarskie uzupełnienia wiatrownic
[ Dodano: 2011-12-04, 10:33 ]
- stolarskie naprawy rys w wiatrownicach
[ Dodano: 2011-12-04, 10:35 ]
- jeden z oryginalnych kutych zamków
[ Dodano: 2011-12-04, 10:42 ]
- prace przy oskórowaniu górnej wiatrownicy pedałowej
[ Dodano: 2011-12-04, 10:43 ]
(ciekawe, że Hildebrandt nie przykleja wentyli do górnej ściany komory klapowej wiatrownic, ale dociska je przykręcaną drewnianą listwą - tak, aby podczas konserwacji łatwo je było zdemontować)
[ Dodano: 2011-12-04, 10:44 ]
- na listwie utrzymującej sprężyny klapowe widoczne wycięcie w miejscu, gdzie do wiatrownicy doprowadzony jest kanał powietrzny
[ Dodano: 2011-12-04, 10:45 ]
- otwór w listwie utrzymującej sprężyny klapowe, umożliwiający łatwe dostanie się do kutych śrub mocujących listwę dociskającą klapy
[ Dodano: 2011-12-04, 10:45 ]
- prace z użyciem kleju kostno-skórnego
[ Dodano: 2011-12-04, 10:47 ]
- stolarskie uzupełnienia wtórnych perforacji i otworów; obok widoczna uzupełniona kuta śruba na oryginalnym miejscu. Niektórych śrub brakowało - tak akurat pochodzi ze składu w pracowni Kristiana Wegscheidera i oryginalnie znajdowała się w dziś nieistniejących XVIII-organach.
[ Dodano: 2011-12-04, 10:48 ]
- oryginalne kuty śrube z organów Hildebrandta
[ Dodano: 2011-12-04, 10:54 ]
...dodam jeszcze, że w tym tygodniu udało się wreszcie odnaleźć wzór dla brakującego rejestru Traverse 2' dla Oberwerku pasłęckich organów.
W IV manuale organów Oliwskich znajduje się głos Traversflöte 4' wykonany w pracowni Friedricha Rudolfa Dalitza - co udało się potwierdzić dzięki badaniom porównawczym m.in. na innych obiektach z pracowni Dalitza w Różynach k. Gdańska, w Krzywym Kole.
Piszczałki są bardzo wąskiej menzury, wykonane z drewna, kryte i przedęte (!!!).
Najniższa oktawa jest innej konstrukcji, dopiero od okolic c0 piszczałki mają opisaną powyżej budowę. Zasięgiem rejestr pasuje dokładnie do głosu 2' zrealizowanego w całości w takiej konstrukcji.
Mamy zatem oryginalny wzór z kręgu Hildebrandta - Dalitz był bowiem hildebrandtowskim uczniem.
Piszczałki w Oliwie są również bliźniaczo podobne do drewnianych piszczałek Hildebrandta z Pasłęka (forma uchwytów szpuntów, forma forszlagów etc.).
widzę, że pisze Pan wiele o organach. Z racji sentymentu do tego tematu (broniłam pracę mgr dotyczącą organów Hildebrandta w Pruszczu)- będę się pewnie jeszcze nie raz przyglądała pańskim postom. Miło, że są ludzie zajmujący sie tym tematym ( zabytkowymi, dawwnymi organami).
cieszę się, że interesuje Panią temat organów Hildebrandta w Pasłęku.
Przesyłam więcej zdjęć:
Fagot 16'
Trompeten Bas 8'
Schalmey 4'
Unter Bas 16'
(Holzprinzipal)
Wiatrownice manuału z oskórowaniem dla szlajf (technika wg. A. Hildebrandta):
wypalanie otworów dla piszczałek:
Odrestaurowane miechy (poniższe fotografie miechów wykonał p. Szymon Januszkiewicz, który przeprowadził renowację 4 oryginalnych klinowych miechów z 1719 r.):
Dla zainteresowanych jeszcze dyspozycja organów w 1719 oraz w 2003 r.:
x - rejestry całkowicie lub częściowo zachowane
xx - rejestry z mniejszą ilością oryginalnej substancji
r - rekonstrukcje
Manual: (Manual II)
C-c3:
Quintatön 16 Fus x
Principal 8 Fus x
Quintatön 8 Fus x
Hol Flöte 8 Fus xx
Gedackt Flöte 8 Fus x
Viol di Gamba 8 Fus r
Octaf 4 Fus x
Rohr Flöte 4 Fus r
Quinta 2 2/3 Fus r
Octaf 2 Fus r
Tertie [1 3/5 Fus] r
Mixtur 4 Fach r
Trompet 8 Fus r
Ventil r
Ober Werck: (Manual I)
[B1,H1,]C-d1:
Flöte douce G.D. 8 Fus x
Kurtz Flöte 8 Fus r
Principal 4 Fus x
Fleute douce 4 Fus x
Salicinal 4 Fus xx
Nasat 2 2/3 Fus xx
Octaf 2 Fus x
Traverse 2 Fus r
Sesquialter 2 Fach r
Schalmose 8 Fus r
Vox Humana 8 Fus r
Tremulant r
Ventil r
Glocken * x
[Transpositionseinrichtung für das OW: 465 Hz – 415 Hz] r
Pedal:
C-d1:
[Unterlade:]
Unter Bas Ofe[n] 16 Fus x
Ho[l]flöte 8 Fus x
Octaf 2 Fus r
Nacht Horn 2 Fus xx
Fagot 16 Fus x
Trompeten Bas 8 Fus x
Schalmey 4 Fus x
Unter Ventil r
[Oberlade:]
Unter Bas Ged. 16 Fus x
Quinta 10 2/3 Fus x
Principal 8 Fus x
Octav 4 Fus xx
Rausch Quinta 2 Fach r
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Możesz ściągać załączniki na tym forum
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
Grupy
Statystyki
Rejestracja
Zaloguj
Download
[/img]
Zapraszam przy okazji do wątku powitalnego 
