Dawny Gdańsk

[pumeks]

W nawiązaniu do zasłyszanej wczoraj w pizerii rozmowy podaję parę informacji wyczytanych u Andrzeja Januszajtisa:
Górna latarnia była murowana, wysoka na 20 m i miała 10 m średnicy. Na parterze mieszkał latarnik, w piwnicy magazynowano paliwo. Na płaskim szczycie zainstalowano stalowy żuraw, na którego końcu wisiał również stalowy kosz z płonącym węglem. W 1773 r. latarnię opisał i przedstawił na sztychu Daniel Chodowiecki.

Dolne światło miało postać drewnianego żurawia z zawieszonym koszem,. Odległość między światłami wynosiła 78 m. Zasadę ich działania trafnie opisał w 1792 r. przysłany w tajnej misji ppłk Stanisław Fiszer: "Na tej tu stronie nad morzem jest także wieża >Blies< zwana, na której w nocy ogień się pali i w tyle za nią się pali drugi dla ostrzeżenia okrętów, żeby prosto do portu wchodziły".

Jak dalej podaje Januszajtis, dolne światło zlikwidowano w 1825 r. w związku ze zmianą kierunku wejścia do portu. Jednak już w 1829 r. znów były dwa światła, górne na "starej blizie" i dolne na jakiejś bliżej nieznanej murowanej latarni. Światło górne było teraz 21, a dolne 18,5 m nad poziomem morza. Odległość między nimi wynosiła 82 m.

Załącznik: fragment planu z 1807 r. Bliza opisana jako "Blies oder Seeleuchte" a dolne światło jako "Feuerhahn".

---

b03_0001_fragm.jpg

Plik ściągnięto 18231 raz(y) 43 KB

[Marek Z]

Pumeks, a czy nie jest to nowa latarnia, "dolna" ?

---

latarnia.jpg

Plik ściągnięto 18203 raz(y) 39,1 KB

[Grün]

Nie, to raczej nie jest Bliza - ona jest zaraz za lewą krawędzią zdjęcia. Nie wiem co to może być w tym miejscu. Za to na tym zdjęciu widać pięknie piąty szaniec - szczerze mówiąc pierwszy raz w życiu go widzę

[Marek Z]

Ale zauważ, że na mapce Pumeksa, po lewej stronie - przed "Schance No 5" jest napis "Blies", może więc chodzi o blizę pokazaną na zdjęciu ?

[Grün]

NIE, NIE - to jest podpis: Blies oder Seeleuchte i odnosi się do obrazka przedstawiającego Blizę - na południe od szanca

[Marcin]

Cytat:

W nawiązaniu do zasłyszanej wczoraj w pizerii rozmowy

Wczoraj poruszyłem ten temat ponieważ podczas zwiedzania wystawy DANTISCUM EMPORIUM TOTIUS EUROPAE CELEBERRIMUM dostrzegłem na dwóch mapach pewien bardzo interesujący detal.
Jak wyglądała dokładnie "górna latarnia" wiemy z dość licznych materiałów ikonograficznych, ale jak wyglądała "dolna latarnia" (czyli de facto drewniany żuraw)... I tu jest problem, ponieważ nikt z nas nie spotkał się z przedstawieniem tego "żurawia".
Przyznam więc, iż oglądając dwie XIX-wieczne mapy zrobiło mi się nagle bardzo gorąco. Mapy przedstawiały wybrzeże Bałtyku z zaznaczonymi latarniami morskimi. Ale to nie wszystko - obok znajdowały się małe rysunki przedstawiające każdą z zaznaczonych latarń. Przyznam, iż próbowałem wykonać zdjęcią tych rysunków, ale panie pilnujące wystawy wykazały się rewolucyjną czujnością. :( W katalogu wystawy zamieszczone są obie mapy, lecz ze względu, iż wizerunki latarń były jedynie małymi detalami na dość sporej płachcie mapy to na zamieszczonej reprodukcji są mało czytelne.
Poniżej przedstawiam mój szkic (z góry przepraszam za walory artystyczne ) - na pierwszym planie widać właśnie "dolną latarnię".

---

nfw-bl.JPG

Plik ściągnięto 18163 raz(y) 23,7 KB

[Marek Z]

Cytat:

NIE, NIE - to jest podpis: Blies oder Seeleuchte i odnosi się do obrazka przedstawiającego Blizę - na południe od szanca

Eeee... nieprawda Wyżej też jest napis "Blies" i o niego własnie mi chodzi. Może opisuje on latarnię przedstawioną na "moim" zdjęciu.
I jeszcze jedno. Latarnia ta nie jest z pewnością "dolną" blizą, opisywaną przez Pumeksa. Jej umiejscowienie faktycznie nie pokrywa się z mapką.

[Marcin]

Cytat:

Wyżej też jest napis "Blies"

To po prostu nazwa własna szańca nr 5 - Blies Schanze.

[pumeks]

Jezeli chodzi o zdjątko z 1879 r. zamieszczone przez Marka (z albumu "Brzeźno. Nowy Port"), to faktycznie nie da się go uzgodnić z planem z 1807 r. (z wystawy "Wrzeszcz").
Widzę dwie możliwości: albo latarnia, którą widać, jest faktycznie "dolną latarnią" a nie tą z 1758 r., albo też umocnienia widoczne na pierwszym planie leżą w innym miejscu niż "Blies Schanze Nr 5" na planie z 1807 r., i wtedy w tle może być "własciwa" bliza.

[Grün]

Ale to cóś jest znacznie za wysokie na Blizę!

[pumeks]

Czy ja wiem? W latach 70.tych ona była trochę wyższa niż wcześniej - światło (7 lamp naftowych) paliło się na wysokości 23,5 m n.p.m. Na mapie latarni morskich z 1877 r. zamieszczono taką sylwetkę blizy (oczywiście chodzi o rysunek dolny):

[Grün]

Nie - z całą pewnością to coś ma zupełnie inne proporcje niż Bliza i stoi w calkowicie innym miejscu.

[Marek Z]

Cytat:

To po prostu nazwa własna szańca nr 5 - Blies Schanze.

Eeee... nie wydaje mi się. Opis "Schanze No 5" moim zdaniem jest osobno. Zresztą co by miało oznaczać: "Blies Schanze No 5" ? Bliza szańcowa, czy Szaniec Blizowy ?
Na zdjęciu z książki "Brzeźno - Nowy Port" znajduje się ona mniej więcej w tym samym miejscu co na mapce...

[Marcin]

Cytat:

Szaniec Blizowy

Dokładnie to. Jak pisałem to nazwa własna, która prawdopodobnie wzięła się po prostu od sąsiadującej z szańcem blizy.
Tak jak i pozostałe mają swoje nazwy, np. Szaniec Zachodni (Wester Schanze).

---

bs.JPG

Plik ściągnięto 18090 raz(y) 40,66 KB

[Marek Z]

No, faktycznie tak chyba jest. Na "Twojej" mapie widać to wyraźniej (nazwy innych szańców) Ale czym jest wieża widoczna na zdjęciu z książki "Brzeźno, Nowy Port" ?