Dawny Gdańsk

[Corzano]

Tekst pochodzi z forum Nasze Kaszuby

Obyczaje świąteczne i noworoczne na Kaszubach

"Gwiżdże", "gwiazdka", "Gwiazdor" i "psoty" - to kilka wciąż żywych i praktykowanych obyczajów kaszubskich związanych z Bożym Narodzeniem i Nowym Rokiem. Jak powiedział PAP działacz Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Eugeniusz Pryczkowski, świąteczne zwyczaje na Kaszubach dotyczą głównie kolędowania.

"Gwiazdka" to kilkuosobowa grupa przebierańców odwiedzająca domostwa od rana w Wigilię. Wśród kolędników są policjant, dziad z babą, śmierć z kosą, diabeł, skaczący kozioł, bocian podszczypujący dziewczyny, niedźwiedź prowadzony przez Cygana i żołnierz jadący na drewnianym koniu. Śpiewającym kolędy przebierańcom towarzyszy muzykant grający na akordeonie.

Jak podkreśla Pryczkowski, "bardziej wyrafinowaną formacją" od "gwiazdki" są "gwiżdże" kolędujący w podobnym zestawieniu postaci, którzy nawiedzają kaszubskie gospodarstwa między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem. Do repertuaru kolęd "gwiżdże" dodają okolicznościowe wiersze.

"+Gwiżdże+ są na tyle popularni, że zapraszani są na występy przez szkoły. Organizowane są też konkursy na najlepsze zespoły +gwiżdży+" - opowiada Pryczkowski, który jest też autorem cotygodniowego programu telewizyjnego w regionalnej "Trójce" o kulturze kaszubskiej.

W pielęgnujących tradycję kaszubskich domach dzieci nie znają św. Mikołaja z białą brodą. Prezenty przynosi im okutany w odwrócony na drugą stroną kożuch i przepasany słomianym pasem "Gwiazdor". Atrybutem tej postaci są również - "korbacz", czyli rodzaj bata, czapka "muca" i kalosze "skorznie". Aby najmłodsi mieszkańcy Kaszub nie rozpoznali wręczającego im podarunki, "Gwiazdor" zakłada na twarz maskę zwaną "larwą", wykonaną z cielęcej skóry.

Do zwyczajów kaszubskich związanych z nadejściem Nowego Roku należą "psoty", czyli figle, które miejscowa młodzież urządza sąsiadom w noc sylwestrową. Tradycja mówi, że za tymi żartami stoi odchodzący stary rok.

"Można wówczas wyjąć komuś bramę z zawiasów, przestawić wóz na podwórku. Czasami psotnicy potrafią taki wóz rozebrać i położyć jego części na dachu. Sensem tej zabawy jest to, aby się na siebie nie gniewać i umieć przebaczać. Dlatego też nikt się na takie żarty nie obraża" - tłumaczy Pryczkowski.

Kaszubom nieobca jest też dbałość o obyczaje związane z potrawami świątecznymi. Miłośnicy kaszubszczyzny próbują przywrócić do życia zwyczaj wypiekania pierników z marchwi. Marchwiowe pierniki w kształcie poduszki wypieka się już w czasie adwentu.

[Grün]

To ja proponuję wyjąć z zawiasów bramę w Magistracie i rozebrać jeden wóz na części i wrzucić na dach Generalkomanndo

[Marcin]

[Sabaoth]

Cytat:

To ja proponuję wyjąć z zawiasów bramę w Magistracie i rozebrać jeden wóz na części i wrzucić na dach Generalkomanndo

Ale to musi byc sluzbowy woz p.rezydenta.

Cytat:

zwyczaj wypiekania pierników z marchwi

Slyszalem o tych marchewkowych tortach. tu na polnocy morotkaka (ciasto marchewkowe) czy morottarta (tort marchewkowy) sa bardzo popularne, czyzby wplyw Kaszub na Szwedow?

[Marcin]

Ciasto marchewkowe jest wręcz boskie.

[parker]

[Grün]

Wpływy szwedzko-duńskie w kulturze i języku kaszubskim niezbicie świadczą, że jest to kultura i język, które powstały w XIX w. z germanizacji ludności polskiej

[pumeks]

Jeżeli myślisz, że Szwecja jest ojczyzną marchewki, to się grubo mylisz... Pewnie te marchewkowe wypieki zanieśli na pólnoc rajtarzy Karola Gustawa uciekający z Pomorza.

[Grün]

Tak, ojczyzną marchewki jest zdecydowanie Pomorze

[pumeks]

Pomarańczowej marfefki to raczej Italia, na Pomorzu tradycyjnie rosła biała marchew (to chyba nawet w jednej z wersji "Abecadła kaszubscziego" jest podkreślone).

[Sabaoth]

Wplywy nie tylko kaszubskie ale i polskie na kulture Szwecji byly bardzo silne. Tradycyjnym tancem ludowym w Szwecji jest np. promenerar polonaise (att promenera - spacerowac).

[Grün]

no i ciekawe czemu lekarz nazywa się tak jak się nazywa po szwedzku

[pumeks]

No tak, "polonez" to akurat też jest taniec importowany do Polski z Italii

[Grün]

TO NIEPRAWDA!!!!!!!! Poloneza, włoszczyzne i makaron wprowadziła we Włoszech królowa Bona po wyjeździe z Polski !

[Zoppoter]