Dziś jeszcze analizuję ostatnią grupę postaci związanych z Tolkienami z Zaroślaka. To kumowie chrzestni Eleonory Renaty Tolkien (potem Bergmann), której bracia wyemigrowali do Londynu (znalazł się tam też jej najstarszy syn, Daniel Gottlieb Bergmann). To następujące postaci:
Johann George Bartholomäus, Adolph Müller, Agatha Pich, Anna Dorothea Ouern i Florentina Elisabeth Ziegenhagen
Krzysztofie, świetna wskazówka. A co to jest za mapa? Z którego roku? Nie znałem jej
Tu odpowiem:
Nie wiem z którego roku, podejrzewam okres napoleoński, ale lepiej to określić morze pumeks
Niżej masz całą parafię i nazwisko autora
Edycja
Trochę przesadziłem z tą "całą parafią" projektanta (bo jest to projekt) nie interesowały zabudowania odległe od wałów zewnętrznych i w ich miejscu zostawił czysty teren.
Mapa pochodzi ze zbioru planów gdańskich fortyfikacji, co najmniej od 1920 r. znajdujących się w Berlinie (dawne Tajne archiwum Dahlem). Obawiam się że nikt w Gdańsku nie będzie miał reprodukcji w lepszej rozdzielczości.
A co do kościoła Salvatora, zapomnij. Nie ma jak, nie ma po co.
"Nie ustaję w poszukiwaniu domu, w którym urodzili się "Londyńscy Bracia". Wiemy z zapisów w księgach metrykalnych kościoła Zbawiciela na gdańskim Zaroślaku, że miejsce narodzin Daniela Gottlieba Tolkiena w lipcu 1746 to Bischofsberg (Biskupia Górka), ale pisarz kościelny chciał chyba wpierw wpisać Schwarzes Meer (Czarne Morze; jest tam przekreślone Schw) [SDL 742750] ale już Johann Benjamin Tolkien urodzony w czerwcu 1752 jako miejsce narodzin podane ma Petershagen (Zaroślak, inaczej Peterszawa) [SDL 742751; APGd 358,24, str. 109].
Wbrew pozorom może chodzić o jeden i ten sam dom, ponieważ pewna część Petershagen, tzw. Zaroślak Za Kościołem (dzisiejsza ulica Na Stoku do ulicy Salwator) traktowana bywała jako część Schwarzes Meer, a jeżeli dom leżał na zboczu Biskupiej Górki, to można było też taki dom określić jako leżący na Bischofsberg. Oto dokument znany jako Spis mieszkańców 1770 [APGd 300,31/100-107] i tom poświęcony tzw. miejscowościom podmiejskim i tzw. terytoriom [APGd 300,31/107]. Mamy tam wydzieloną część poświęconą Petershagen [str. 4-22 oraz 143-151], ale zdaje się ona obejmować tylko to, co nazywano Petershagen Nad Radunią (o rozróżnieniu na Zroślak Nad Radunią i Zaroślak Za Kościołem patrz hasło ZAROŚLAK w Gedanopedii). Wprawdzie na stronach poświęconych Schwarzes Meer [str. 67-87] nie znajdujemy Tolkienów, ale w książce adresowej Gdańska z 1817 [Pomorska Biblioteka Cyfrowa] znajdujemy na interesującym nas terytorium tylko jeden jedyny warsztat kuśnierski (należący wtedy do J. Langasta) właśnie przy interesującej nas ulicy Na Stoku. Pamiętajmy, że Christian i Anna Euphrosina Tolkien pochowani zostali na pobliskim cmentarzu (tzw. Neuer-Kirchhof) po drugiej stronie tej ulicy [patrz SDL 362896, Salvator Tote 1781-1880, str. 243]. Oto wpis z księgi adresowej z 1817 [str. 168] (...)
Świetnie tu widać, jak zmieniało się nazewnictwo ulicy Na Stoku: Schwarzes Meer > Grenadiergasse > Bischofsberg. Cmentarz, który znajduje się na przeciw domu, to miejsce pochówku państwa Tolkienów, praprapradziadków J.R.R. Tolkiena.
Do dziś pozostało niewiele dawnych domów przy Na Stoku w Gdańsku. Ale w 1960 wciąż jeszcze stały tam kamienice i starsze domy z XIX lub nawet XVIII wieku. Zobaczmy to zdjęcie (z forum Dawny Gdańsk).
Po prawej jest kawałek domu nr 23 (który istnieje do dziś). Mały domek pośrodku i dom po prawej już nie istnieją. Moim zdaniem dom nr 23 to dom nr 225 wg numeracji serwisowej, a ten mały domek pośrodku to właśnie dawne "Schwarzes Meer nr 226" z 1817. Jeżeli moje przeczucia się sprawdzą, to jest to domek, w którym był warsztat Christiana Tolkiena i gdzie na pograniczu Zaroślaka, Czarnego Morza i Biskupiej Górki urodził się Johann Benjamin Tolkien.
Hm. Co do zdjęcia - z lewej strony faktycznie widać fragment zachowanego do dziś domu ul. Na Stoku 23. Stąd wniosek, że niski domek pośrodku to Na Stoku 22, a ten bardziej w prawo - nr 21. Servis-Nummer 226, którego szukasz, miałby przed wojną adres Grenadiergasse 20 (po wojnie - o ile przetrwał - to by było Na Stoku 20).
O, dziękuję! A ciekawe czy zachował się jakiś wizerunek Grenadiergasse/Na Stoku nr 20? Przejrzałem wszystkie dostępne mi źródła, ale nie umiem znaleźć takiego sztychu/fotografii. Ale te badania nauczyły mnie pokory - wiem, że w różnych zbiorach kryją się takie cuda, o jakich mi się nie śniło.
Szukajcie, a znajdziecie.
U Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków były swego czasu takie fiszki ze starymi budynkami, robione chyba w latach sześćdziesiątych XX wieku. Co prawda od czasu, gdy do nich zaglądałem, urząd dwukrotnie zmienił adres, ale kto wie - może coś się tam da odnaleźć.
Warto by też sprawdzić czy w zbiorze Policji Budowlanej (Archiwum Państwowe w Gdańsku) nie zachowała się czasem teczka Grenadiergasse 20.
Na razie nie udało mi się nic znaleźć na temat tej lokalizacji.
Mam nowe pytanie. W Gedanopedii w haśle BISKUPIA GÓRKA czytamy:
Cytat:
Według założonej w roku 1744 księgi gruntowej wsią w imieniu biskupa zarządzał notariusz-sekretarz, był nim najczęściej kanonik włocławski. We wsi znajdowało się wówczas 25 zabudowanych i niezabudowanych parcel.
Czy ktoś z Was zna sygnaturę tej księgi gruntowej? Czy jest w AP Gd, czy w Bibliotece PAN?
A! I mam nowe znalezisko. Wczoraj znalazłem chrzest siostry "Londyńskich Braci", Anny Elisabeth Tolkien (Tollkühn) z 1749:
Według założonej w roku 1744 księgi gruntowej wsią w imieniu biskupa zarządzał notariusz-sekretarz, był nim najczęściej kanonik włocławski. We wsi znajdowało się wówczas 25 zabudowanych i niezabudowanych parcel.
Czy ktoś z Was zna sygnaturę tej księgi gruntowej? Czy jest w AP Gd, czy w Bibliotece PAN?
Tego typu dokumenty stanowią przedmiot zainteresowania archiwów, a nie bibliotek. Natomiast nie jestem pewien, czy ta księga w ogóle była kiedykolwiek w Gdańsku. Na logikę, kiedy przestano prowadzić w niej zapisy (chyba jakoś po wojnach napoleońskich?), powinna trafić do archiwum diecezjalnego we Włocławku
Szukam, Pumeksie, jakiegoś niemieckiego lub polskiego opracowania na temat i Biskupiej Górki, i Zaroślaka. Możesz mi coś polecić? Ja właśnie badam księgi chrztów ze Zbawiciela z lat 40-90 XVIII w. Ciekawa sprawa, ale jak są dzieci z ojcem nieznanym ("N.N."), to najczęściej rodzą się w "Schwarzes Meer" Choć tam wtedy wcale nie mieszkało dużo ludzi.
Do GEDANOPEDII wysłałem swoje hasło JOHANN BENJAMIN TOLKIEN. Ciekawe czy będą zainteresowani
Cytat:
JOHANN BENJAMIN TOLKIEN (Tollkien, Tollkühn, VI 1752 Zaroślak – 27 I 1819 Londyn), zegarmistrz, sprzedawca porcelany. Prapradziadek słynnego angielskiego pisarza Johna Ronalda Reuela Tolkiena (1892 – 1973). Syn urodzonego w Krzyżborku (Kreuzburg, Prusy Wschodnie) Christiana Tolkiena (V 1706 Krzyżbork – 30 X 1791 Zaroślak), kuśnierza oraz Anny Euphrosiny (1719 – 3 VI 1792 Zaroślak), z domu Bergholtz. Ochrzczony 11 VI 1752 w kościele Zbawiciela w Zaroślaku. Jego chrzestnymi byli m.in. Johann George Rohn, mistrz kuśnierski (po nim dziecko otrzymało pierwsze imię), Martin Wilcke, przedstawiciel rodziny kuśnierskiej, znanej w Gdańsku już w XVII wieku oraz Benjamin Sonnenstrom (w dokumencie Sonstrom; po nim dziecko otrzymało drugie imię). Johann Benjamin Tolkien mieszkał z rodzicami, starszym bratem Danielem Gottliebem (1746 Biskupia Górka – 1813 Londyn) i dwiema siostrami, Anną Elisabeth (1749 – 1830) i Eleonorą Renatą (1756 – 1829 Gdańsk) w Zaroślaku, prawdopodobnie przy Na Stoku nr 20. Tolkienowie mogli być luterańskimi pietystami, herrnhutami (których wspólnota istniała w Gdańsku od co najmniej 1779 roku). Rodzice Johanna Benjamina zostali pochowani na Nowym Cmentarzu kościoła Zbawiciela w Zaroślaku.
Notowany w Londynie od 1777 roku, dokąd wyemigrował w ślad za starszym bratem po 1770. W Londynie podpisywał się jako John Benjamin Tolkien. 27 IV 1777 w kościele St James's w Clerkenwell wziął ślub z Mary Warner (zm. 1780) i przystąpił z żoną do wspólnoty wczesnometodystycznej, znanej jako Countess of Huntingdon's Connection ('Koneksja Hrabiny Huntingdon'). Po śmierci pierwszej żony 22 IV 1781 ożenił się po raz drugi z Mary Wall (1746 – 1837) w kościele St Sepulchre w Holborn. Małżonkowie mieli troje dzieci: Benjamina Tolkiena (1782 - 1787), George'a Tolkiena (1784 - 1840 – to pradziadek J.R.R. Tolkiena) i Johna Benjamina Tolkiena (1788 - 1859). W latach 80. XVIII wieku. John Benjamin Tolkien terminował u zegarmistrza londyńskiego, Eardleya Nortona (1728 – 1792). W 1792 w wieku 40 lat został współwłaścicielem firmy zegarmistrzowskiej Gravell & Tolkien. Jego zakład znajdował się przy ulicy St John Street nr 49 w Londynie. Jeden z pierwszych zegarów kominkowych Gravella i Tolkiena znajduje się w Pałacu Zimowym petersburskiego Ermitażu, a zegarek kieszonkowy tej firmy jest częścią kolekcji British Museum w Londynie. W 1799 roku syn Johna, George Tolkien został czeladnikiem w zakładzie kuśnierskim stryja Daniela „Furrier Trade” na ulicy White Lyon w Londynie. W 1808 roku John Benjamin Tolkien zaczyna nowy biznes: „Tolkien & Dancer Watch-movement & Tool-manufacturer” przy St. John's Street nr 145 w Londynie. W maju 1813 umarł Daniel Tolkien, a w gazecie The News (z 9 V 1813) czytamy, że John Benjamin Tolkien, „sprzedawca porcelany i szkła z dziedzińca kościoła św. Pawła w Londynie” zbankrutował.
John Benjamin Tolkien zmarł 27 I 1819. Grób Johna Benjamina Tolkiena i jego żony Mary Tolkien znajduje się na nonkonformistycznym cmentarzu Bunhill Fields w Londynie.
I jeszcze jedno (przepraszam, że piszę wpis po wpisie). Mam problem z odcyfrowaniem wpisu do księgi obywatelskiej Gdańska dla Christiana Tolkiena (1762-1821), antykwariusza.
Jul. 8 Christian Tollkühn
Fil.[ius] Michael Tollkühn auf eine Arbeitsmann
cum reservatione* seines Naties Bürgerrecht
auf einen Handwerksmann vid. V. 8.
Kim w środowisku mieszczan był "Arbeitsmann". Czy to po prostu pracownik fizyczny, czy kandydat na czeladnika?
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Nie możesz ściągać załączników na tym forum