Dawny Gdańsk

Żuławy, Kaszuby, Kociewie i inne miejsca bliższe lub dalsze - Historia jednej gdańskiej lokomotywy

Hamburger - Pon Kwi 05, 2010 11:11 pm
Temat postu: Historia jednej gdańskiej lokomotywy
Właściwie chciałem o niej napisać już dawno temu. Maszyna, która z Gdańskiem związana była przez całe swoje życie - tu rozpoczęła w 1908 r. pracę i przeżyła dwie wojny światowe. Tą ostatnią już jako wrak, by w 1947 r. stać się wsadem hutniczym ! Pochodziła z bardzo zacnej rodziny parowozów pruskiej serii P4², których w latach 1898-1910 wybudowano w sumie 714 sztuk. Mowa o parowozie początkowo oznaczonym "Danzig 1989", który wybudowała firma Henschel & Sohn w 1908 r. Trafiła do Gdańska, gdzie wówczas stacjonowało 56 maszyn tego typu. Po I wojnie i Traktacie Wersalskim pozostała wierna swemu miastu i z mozołem prowadziła pociągi relacji Gdańsk Główny - Pruszcz Gd. - Kartuzy. W 1926 r. otrzymała oznaczenie PKP Od2-3Dz co znaczyło, że pracowała na kolejach WMG. Przed 1939 r. stacjonowała w Kartuzach, gdzie widoczni na fotce kolejarze dumnie prezentowali się na tle swojej maszyny. Po przejęciu kolei przez DRG, w 1941 r. otrzymała oznaczenie 36 445 i dalej pracowała na linii kartuskiej. Od 1943 r. palaczami na tej trasie były też kobiety, zazwyczaj pochodzenia ukraińskiego, które na maszynach tego typu dobrze radziły sobie z szuflowaniem węgla i innymi czynnościami pomocnika maszynisty. W 1944 r. było tych parowozów w RBD Danzig jeszcze 19 sztuk. Niestety, zacięte walki o Gdańsk okazały się dla kilku maszyn tej serii tzw. gwożdziem do trumny. Lokomotywy, ustawione w dniu 26 marca 1945 r. na pięciu większych wiaduktach linii Wrzeszcz - Kokoszki, zostały przez saperów Wehrmachtu wysadzone w powietrze. Prawdopodobnie wiosną 1947 r. parowozy zostały na miejscu pocięte na złom. Tak zakończyła się ich historia pracy w Gdańsku i kolejach na Kaszubach. Z zebranych informacji wynika, że po II wojnie tylko jeden parowóz tej serii do ok. 1948 r. prowadził jeszcze pociągi relacji Dzierżążno - Rozłazino. Może Forumowicze pomogą uzupełnić historię pozostałych 6 maszyn serii P4², które podzieliły los Od2-3Dz ?
Hamburger - Wto Kwi 06, 2010 10:20 am

Jeszcze powiększenie zdjęcia wykonanego prawdopodobnie na terenie Danzig Olivaer Tor.
feyg - Wto Kwi 06, 2010 10:44 am

Jedna z maszyn tej serii (proszę mnie skorygować o ile się mylę)


ze zbiorów Sabaotha

Hamburger - Wto Kwi 06, 2010 10:51 am

Jak najbardziej ! Gdyby oryginał był dobrej jakości i dało się odczytać numer na budce maszynisty, może się okazać że to właśnie ta sama maszyna.
pumeks - Wto Kwi 06, 2010 11:08 am

Hamburger napisał/a:
Jak najbardziej ! Gdyby oryginał był dobrej jakości i dało się odczytać numer na budce maszynisty, może się okazać że to właśnie ta sama maszyna.

Czy to by mogło znaczyć, że powyższy obrazek to poszukiwane przez tysiące zapaleńców zdjęcie pociągu na trasie Wrzeszcz - Stara Piła?

Hamburger - Wto Kwi 06, 2010 11:35 am

Tak, tylko zależy o którą linię chodzi ? Na trasie Wrzeszcz - Kokoszki - Stara Piła nie kursowały (choć nie można wykluczyć sporadycznych przypadków). Codziennie za to maszyny te można było spotkać na trasie do Kartuz przez Pruszcz Gd., gdzie co prawda wzniesienia nie są mniejsze, ale bardziej "rozłożone w terenie". Tak więc z dużą dozą pewności można stwierdzić że zdjęcie wykonano właśnie na tej linii.
Sabaoth - Wto Kwi 06, 2010 11:40 am

G... widać bo maszynista zamiast pozować do zdjęcia dodał "gazu". Za to pięknie widać dynamikę ruchu parowozu :hihi: A lokalizacja zdjęcia sprawia mi sporo kłopotu, poza przejazdem kolejowym, kilkoma sporej wielkości kamieniami i dachem jakiegoś budynku (raczej jest to mało charakterystyczna szopa) nie ma na nim niczego, co pomogłoby je umiejscowić w realu :II
pumeks - Wto Kwi 06, 2010 11:45 am
Temat postu: Re: Historia jednej gdańskiej lokomotywy
No fakt, napisałeś przecież
Hamburger napisał/a:
Po I wojnie i Traktacie Wersalskim pozostała wierna swemu miastu i z mozołem prowadziła pociągi relacji Gdańsk Główny - Pruszcz Gd. - Kartuzy.

A ja się głupi zasugerowałem miejscem "zgonu" w 1945 r. i pomyślałem, że to może być Wrzeszcz - Kokoszki :II

Hamburger - Wto Kwi 06, 2010 12:28 pm

Z tym "gazem" to raczej odwrotnie. Widać że maszynista zamknął przepustnicę (snujący się dym z komina) i jedzie "bez gazu".
Mam jakieś dziwne przeczucie że fotkę wykonano na jednym z licznych na tej trasie przejazdów np. w Bielkówku.

Hamburger - Wto Kwi 06, 2010 1:42 pm

Chcąc zaspokoić ciekawość Pumeksa załączam fotki maszyn, które na pewno prowadziły pociągi na trasie Wrzeszcz - Stara Piła przez Kokoszki.
1. parowóz pruskiej serii G4³, na PKP seria Th4. Maszyna na zdjęciu to "Danzig 3915", na PKP Th4-3Dz (czyli również należąca do kolei WMG), przenumerowana w 1941 r. przez zarząd DRG na 53 7752. Pod koniec wojny zawleczona do amerykańskiej strefy okupacyjnej Niemiec, do Scherfelde, gdzie kilka lat póżniej dokonała żywota.
2. Wykaz pracy maszyny TKp1-26 z dnia 12.05.1937 r. Parowóz w tym dniu prowadził parę pociągów mieszanych nr 3653 relacji Gdańsk Gł.- Stara Piła i z powrotem (nr 3654). Obciążenie brutto w relacji "tam" 189,6 T, ilość osi 11, wagonów 4. Odjazd z Gd. Gł. 19.08, przyjazd do Starej Piły 20.32. Z powrotem: wyj. 20.40, Gd. Gł. przyjazd 21.49. Ilość wagonów 5, osi 10, długość odcinka 24 km, szybkość przeciętna 30,0 km/h. Dodam że były to jazdy pomiarowe dla sprawdzenia nowego przyrządu (bardzo nielubianego przez drużyny trakcyjne) do bezdymnego spalania węgla francuskiego typu Pyram.
3. Zdjęcie ostatniego przedstawiciela niegdyś licznej, pruskiej serii T13, na PKP TKp1.

Sabaoth - Wto Kwi 06, 2010 2:54 pm

Widzę, że jesteś specjalistą w dziedzinie kolejnictwa. Może rzucisz okiem na mój stary wątek, w którym pojawiło się kilka zdjęć kolejowych i zidentyfikujesz miejsca?

http://www.forum.dawnygda...?t=3197&start=0

Hamburger - Wto Kwi 06, 2010 7:49 pm

Już kiedyś chyba dla Feyga indentyfikowałem te zdjęcia:
- fotka nr 784: Danzig Olivaer Tor prawdopodobnie w 1943/4 r. podczas przedłużania obrotnicy. Widoczny fragment "przybudówki"- to część pierwotnej parowozowni z 1870 r. Póżniej, lata 1896-1900 r. (po otwarciu Hauptbahnhof) dobudowano wachlarz z 15 kanałami.
- fotka nr 785 + 789 kolejka wąskotorowa: hm, w Mojuszu jeśli chodzi o wagoniki, Nowy Barkoczyn ze względu na parowóz. Jeśli dojdę do informacji ze ten parowóz pracował w Mojuszu, miejsce będzie prawie pewne - Mojusz lub okolica.
- fotka nr 788: grupa kolejarzy, w tle piękny boczniak, z tylu fragment wagonu - prawdopodobnie wagon mieszkalny lub gospodarczy dla tych kolejarzy. Miejsce ???

norveg - Wto Kwi 06, 2010 8:41 pm

Hamburger napisał/a:
Danzig Olivaer Tor prawdopodobnie w 1943/4 r. podczas przedłużania obrotnicy. Widoczny fragment "przybudówki"- to część pierwotnej parowozowni z 1870 r. Póżniej, lata 1896-1900 r. (po otwarciu Hauptbahnhof) dobudowano wachlarz z 15 kanałami


Jeszcze nie natrafiłem na informacje o jakichkolwiek zabudowaniach na dworcu Danzig Olivaer Tor w 1870 r. Podzielisz się źródłami?

Hamburger - Wto Kwi 06, 2010 8:53 pm

Dla porządku trzeba zamieścić wizerunki jeszcze dwóch pojazdów trakcyjnych, które na pewno przemierzały linię Gdańsk Wrzeszcz - Kokoszki - Stara Piła. Są to wagony akumulatorowe typu Wittfeld - wspaniały wynalazek, mogły bez ładowania akumulatorów przebyć trasę do 130 km (w latach 30. w Niemczech zastosowano ulepszone baterie umożliwiające przebieg nawet do 300 km). Poruszały się prawie bezszelestnie, a ze względu na specyficzny ton gwizdawki nazywane były "krowami". Najsilniejszą serią parowozów były jednak maszyny TKt1/2, z których 4 sztuki przez całe lata 30. stacjonowały w Danzig Olivaer Tor (Swiat kolei 12/04 i 3/05).
Hamburger - Wto Kwi 06, 2010 9:11 pm

norveg napisał/a:
Jeszcze nie natrafiłem na informacje o jakichkolwiek zabudowaniach na dworcu Danzig Olivaer Tor w 1870 r. Podzielisz się źródłami?


Tu nie chodzi o dworzec, ale zabudowania parowozowni Danzig Olivaer Tor.

norveg - Wto Kwi 06, 2010 9:16 pm

Hamburger napisał/a:
Tu nie chodzi o dworzec, ale zabudowania parowozowni Danzig Olivaer Tor.


Jasne, ale powstały one przy okazji budowy dworca. Zwykle natrafiam na jakąś notatkę, że znajdowała się parowozownia, albo jakiś budynek kasowy. A w przypadku Danzig Olivaer Tor żadnych takich. Dopiero w późniejszych czasach. Dlatego pytam o ewentualne źródło.

Hamburger - Wto Kwi 06, 2010 10:01 pm

Ja również jeszcze nie natknąłem się na szczegółowszy opis tego miejsca. W tym przypadku logika i specyficzny "kolejowy nos" podpowiada mi, że początkowo musiała istnieć mała parowozownia i fragment bodajże 2 stanowiskowej widać na fotce Sabaotha. Taka wówczas wystarczała, gdyż trasą do Słupska kursowały 3-4 pociągi dziennie. Gdy powstawał Hauptbahnhof stało się jasne, że będzie to za mało. Dodatkowy wniosek można wysnuć z położenia "dobudówki" - równolegle do torów szlakowych. To było wówczas typowe, gdyż prywatne spółki bardzo "oszczędnie" podchodziły do wykupu gruntów. Gdy na przełomie XIX i XX w. powstawała duża stacja pod zarządem kolei państwowej (KPEV), stać ich było na wykup (lub uzyskanie drogą innych transakcji) większego areału ziemi i wtedy można było wybudować dużą parowozownię wachlarzową w tym układzie przestrzennym, nie licząc się specjalnie z kosztami większego gruntu. Podobnie inne budynki parowozowni - dopiero te "państwowe" były na miarę dużego miasta.
Dworzec Olivaer Tor był zapewne bardzo skromniutki, tymczasowy, byćmoże jakiś baraczek...

norveg - Wto Kwi 06, 2010 10:07 pm

Hamburger napisał/a:
W tym przypadku logika i specyficzny "kolejowy nos" podpowiada mi, że początkowo musiała istnieć mała parowozownia

Kolejowego nosa mi brak. Zgadzam się, że coś skromnego postawiono pewnie. Jednakże staram się dopytywać o źródła. Czasem coś ciekawego „wpadnie” przy okazji;)

feyg - Wto Kwi 06, 2010 10:16 pm

Czy to może być parowóz serii Od2? (wedle opisu to podobno Pd2). Zdjęcia pochodzą z linii Pruszcz - Kartuzy i zostały wykonane w okolicy skrzyżowania z budowaną magistralą węglową koło Glincza.
feyg - Sro Kwi 07, 2010 12:03 am

Powiększenie:
Hamburger - Sro Kwi 07, 2010 8:23 am

Nie, to seria Pd1, czyli pruska S3. Dość podobna do P4², ale zdecydowanie większe koła napędowe (1980 mm), zamiast 1750 mm u P4². To legenda kolei, podczas gdy w Niemczech do 1928 r. wycofano wszystkie z ruchu, na PKP jeszcze w 1951 r. były eksploatowane. Maszyny te miały bardzo dobre parametry biegowe i drużyny trakcyjne chętnie na nich pracowały.
W książce "Magistrala węglowa" znalazło się kilkanaście błędnych podpisów pod zdjęciami.
Pytanie dla znawców Kaszub - gdzie wykonano to zdjęcie ?

Hamburger - Sro Kwi 07, 2010 9:29 am

Wróć !
Wpadłem w pułapkę, gdyż potraktowałem oba pociągi że to pewnie jeden i ten sam.
Po uważnym przejrzeniu fotek:
- nr 1 to maszyna serii Pd1 (większe koła, krótszy komin),
- nr 2 to maszyna serii Od2 (mniejsze koła, dłuższy komin). Z napisu na budce maszynisty wynika, że też należała do kolei WMG.

feyg - Sro Kwi 07, 2010 2:23 pm

Hamburger napisał/a:

Pytanie dla znawców Kaszub - gdzie wykonano to zdjęcie ?

Mam pewne podejrzenia - czy nie jest to przypadkiem przebudowany wyjazd ze stacji Kościerzyna w kierunku Gdyni?
Słynny po tym jak jak w trakcie budowy "węglowki" wybudowany nasyp na skraju bagna zapadł się po wraz z pociągiem roboczym i trzeba było wybudować nowy w innym miejcu

Hamburger - Sro Kwi 07, 2010 8:32 pm

[/quote]Mam pewne podejrzenia - czy nie jest to przypadkiem przebudowany wyjazd ze stacji Kościerzyna w kierunku Gdyni?[/quote]
To bardzo możliwe.
A widoczny u góry wiadukt ? Dokąd prowadzi droga biegnąca po nim ?

feyg - Sro Kwi 07, 2010 10:04 pm

Załączam mapkę - do lokalizacji pasuje i "porzucony" nasyp i wiadukt i droga

link do mapy

Hamburger - Czw Kwi 08, 2010 8:03 am

Tak, zgadza się. :==
Teraz dwie fotki z Kaszub, gdzie wykonano te ujęcia ?

pumeks - Czw Kwi 08, 2010 8:06 am

Ha, nie wiem, ale chciałbym, żeby to było Gołubie i po lewej stara trasa z Kościerzyny przez Sikorzyno a z prawej budowa nowej przez Skorzewo :hmm:
PS. jeśli 140 km linii zmierzono od Gdyni, to to jednakk nie będzie Gołubie....

feyg - Czw Kwi 08, 2010 9:33 am

Hamburger napisał/a:

Teraz dwie fotki z Kaszub, gdzie wykonano te ujęcia ?


Jeśli wierzyć opisowi to kilometr 140 od Maksymilianowa, co przy założeniu że wiadukt w Glinczu leżał w kilometrze 141-szym, pozwala przypuszczać że to także linia Pruszcz - Kartuzy

Hamburger - Czw Kwi 08, 2010 10:13 am

To by się zgadzało.
Dla porównania: poprzednia fotka z Pd1-73 i współczesne ujęcie prawie z tego samego miejsca. Czerwona strzałka wskazuje ukryty za drzewami wiadukt.

aprikosenkrantz - Nie Maj 16, 2010 3:13 pm
Temat postu: Most kratownicowy nad Radunią niedaleko Starej Piły na linii
Witam,
Eksplorując niedawno stare materiały na dyskach CD-RW natknąłem się na takie oto zdjęcie. Wszystko wskazuje na to, że jest to most kratownicowy nad rzeką Radunią zlokalizowany niedaleko Starej Piły (linia kolejowa Wrzeszcz-Stara Piła). Nazwa pliku to "Most_1967". Czy mógłby ktoś zweryfikować tę tezę. Byłem raz rowerem pod tym mostem i wydaje mi się, że jest to ten właśnie most sfotografowany w czasach gdy z Kokoszek jeździły jeszcze pociągi osobowe do Gdyni i Starej Piły (czyli do 1973 roku - do rozpoczęcia budowy pasa startowego lotniska w Rębiechowie). Nie pamiętam skąd mam to zdjęcie i nie wiem kto jest jego autorem. Bardzo proszę o opinię.

Irek - Nie Maj 16, 2010 9:19 pm

Czy to Rutki sa.
Werk Inc. - Pon Maj 17, 2010 6:21 am

Moim zdaniem nie. W Rutkach filary mostu po pierwsze są, po drugie są na granicy wody. Most na zdjęciu ma tylko przyczółki, żadnych filarów. Poza tym liczba stalowych podpór przęsła i sposób ich rozmieszczenia są inne.
norveg - Pon Maj 17, 2010 6:33 am
Temat postu: Re: Most kratownicowy nad Radunią niedaleko Starej Piły na l
Irek napisał/a:
Czy to Rutki sa.

Werk Inc. napisał/a:
Moim zdaniem nie. W Rutkach filary mostu po pierwsze są, po drugie są na granicy wody. Most na zdjęciu ma tylko przyczółki, żadnych filarów. Poza tym liczba stalowych podpór przęsła i sposób ich rozmieszczenia są inne.


Przecież Aprikosenkrantz napisał już gdzie to:
aprikosenkrantz napisał/a:
Wszystko wskazuje na to, że jest to most kratownicowy nad rzeką Radunią zlokalizowany niedaleko Starej Piły (linia kolejowa Wrzeszcz-Stara Piła).


Porównać można sobie ze zdjęciem na stronie Bartosza Bajków:
http://byekuf.republika.pl/kolej/RaduniaNiest1.JPG

Tadeusz Głuszko - Sro Lis 24, 2010 2:25 pm

Hamburger, Szanowny Panie, nazywam się Tadeusz T. Głuszko, stale współpracuję z gdańskim dwumiesięcznikiem "30 Dni" jako autor tekstów. Szukam zdjęć, które posłużą za ilustracje do artykułu o dawnej linii kolejowej Gdańsk-Wrzeszcz-Stara Piła-Kartuzy, również pokazujące tabor, dokumenty, bilety, tzw. życie codzienne. Nie mogę obiecać powalającego honorarium (nie składam żadnej obietnicy), za to na pewno umieścimy źródło pochodzenia zdjęcia ewentualnie jego właściciela. Interesujące są fotografie tematu "Historia jednej gdańskiej lokomotywy". Jeśli łaska, proszę o duże rozmiary na adres tadeusz.gluszko@gmail.com. Serdecznie pozdrawiam - Tadeusz Głuszko
m4sherman - Nie Gru 12, 2010 11:55 pm

Most znajduje się pomiędzy stacjami Leźno i Stara Piła, pod koniec wojny został wysadzony, a podniesiony został w 1950 roku, poza tym z mojego domu mam widok na ten most i dalej na Sulmin.
norveg - Pon Gru 13, 2010 10:03 am

m4sherman napisał/a:
Most znajduje się pomiędzy stacjami Leźno i Stara Piła, pod koniec wojny został wysadzony, a podniesiony został w 1950 roku


A zazwyczaj się podaje, że ten akurat most nad Radunią nie ucierpiał. A może masz jakieś ciekawe zdjęcia?

m4sherman - Pon Gru 13, 2010 11:07 pm

Zdjęć nie mam, a co do samego mostu - wiem to od ojca - mieszkańca Leźna od urodzenia; tj. od przed wojny, poza tym na łąki w stronę Leźno - Lniska spadł samolot sowiecki ( w lesie za podstacją wychodziły jego szczątki). Ogólnie jest to trudny teren (podmokły).
feyg - Sro Gru 15, 2010 11:44 am

Wspomniany artykuł o linii Wrzeszcz - Stara Piła ukazał się w najnowszym numerze 30 dni


norveg - Sro Gru 15, 2010 1:47 pm

feyg napisał/a:
Wspomniany artykuł o linii Wrzeszcz - Stara Piła ukazał się w najnowszym numerze 30 dni

I to dość długi. Zapowiada się ciekawie, ale na razie tylko rzuciłem nań okiem :hihi:

feyg - Sro Gru 15, 2010 3:21 pm

Prawdopodobnie w artykule znalazł się błąd dotyczący nazwiska właściciela jednej z wymienionych firm budowlanych ba stronie 18-tej. Zamiast Bruno Fen moim zdaniem powinno być Bruno Fey. Jest to dla mnie osobiście cenna informacja, gdyż wskazywałaby że przy budowie linii pracował (być może) mój krewniak!
http://www.google.pl/url?...AVZeuGA&cad=rja
Patrz: pozycja 41

P.S. Poza tym do Berlina nie jedzie się pociągiem przez Puck :wink:

norveg - Sro Gru 15, 2010 4:12 pm

feyg napisał/a:
Prawdopodobnie w artykule znalazł się błąd


Cóż pewnie kilka niedociągnięć będzie. Wszyscy jesteśmy tylko ludźmi.

feyg napisał/a:
Zamiast Bruno Fen moim zdaniem powinno być Bruno Fey. Jest to dla mnie osobiście cenna informacja


Brawo! Jak się potwierdzi, to się chyba pochwalisz? Bo zakładam, że zabierzesz się za sprawdzenie. :D

pumeks - Sro Gru 15, 2010 4:27 pm

norveg napisał/a:
feyg napisał/a:
Zamiast Bruno Fen moim zdaniem powinno być Bruno Fey. Jest to dla mnie osobiście cenna informacja

Brawo! Jak się potwierdzi, to się chyba pochwalisz? Bo zakładam, że zabierzesz się za sprawdzenie. :D

Czy Bruno nie był przypadkiem następcą Aleksa Feya, który w 1893 przebudowywał kamienicę przy Ogarnej 27/28 na hotel?


Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group