Dawny Gdańsk

Żuławy, Kaszuby, Kociewie i inne miejsca bliższe lub dalsze - Motława

Krzysztof - Pią Lis 06, 2009 4:44 pm
Temat postu: Motława
Motława – rzeka krótka, ale dla Gdańska o podstawowym znaczeniu. Wikipedia http://pl.wikipedia.org/wiki/Mot%C5%82awa podaje
Cytat:
W górnym biegu rzeki płynie jako Szpęgawa. Przepływa przez Jezioro Rokickie Duże w pobliżu Tczewskiego osiedla Suchostrzygi, gdzie staje się Motławą, (…)
Długość
64,7 km


Czyli odejmując Szpęgawę okaże się, że jeszcze mniej.
Trochę o tym było już w „Kociewski zakątek Żuław i okolice” http://www.forum.dawnygda...opic.php?t=4817
Na drugiej stronie tego wątku zabawiłem się w taką konfabulację:
Cytat:
Ja to widzę tak. Karczma, ta bliżej Koźlina stała nad samą wodą jednego z dawnych koryt Wisły, już od wielu lat odciętym od niej wałem, a jeszcze przed wsią łączącym się z Motławą. Przy tej karczmie widzę pomost, do którego cumuje łódź. Po śniadaniu podróżni wsiadają do niej, siadają na ławkach, a dwóch (czterech) flisaków odpycha łódź od pomostu i pod tym mostkiem spławia ich do Gdańska. Podróż z nurtem zajmuje jeden dzień. Wieczorem podróżni wysiadają w Gdańsku i płacą za usługę. Następnego dnia na przystani w Gdańsku pojawiają się inni chętni do podróżowania w przeciwną stronę. Ale tym razem podróż trwa dłużej. Trzeba pokonać nie za duży, ale jednak spowalniający nurt Motławy. Nie da się tego zrobić w jeden dzień, a i podróżni nie byli z samego rana na przystani, bo schodzili się z różnych rejonów miasta. Na nocleg łódź zatrzymuje się przy Krums Krug w miejscu, gdzie do Motławy dopływa Radunia. Następnego dnia, już na luzie można dopłynąć do karczmy w Ptasznikach.

O prehistorii Motławy pisałem tutaj: http://www.forum.dawnygda...p=112344#112344
Cytat:
Wydaje mi się, że żuławskie koryto Motławy jest pozostałością po starej odnodze delty Wisły. A tu jej nie zaznaczono. Jedną z pierwszych ingerencji ludzkich na tym starym układzie było lewostronne obwałowanie Leniwki odcinające tą odnogę. Gdyby nie to odcięcie dla uchronienia Żuław Steblewskich od wysokich wód Wisły trzeba by jeszcze, obwałować obustronnie tą odnogę. Zamiast jednego wału trzy.
Do tej odnogi i jej rozlewisk wpadały wszystkie strumienie sprowadzające wody z wysoczyzny od Tczewa do Gdańska począwszy od Szpęgawy. Wisła nie bez oporów oddała to swoje stare koryto. Kilkukrotnie upominała się o nie, właśnie w tym miejscu przerywając wały.

Ciekawa wycieczka wzdłuż Motławy, pod prąd, opisana jest tu http://www.zulawy.info/wedrowka_01.htm
Po analizie archiwalnych map i ja wybrałem się nad Motławę. Przeżyłem zawód. Obecnie, tylko niewielkimi fragmentami historycznego koryta, ona płynie. Duże odcinki XX-to wiecznych kanałów wyprowadziły rzekę poza zabudowania Koźlina i Krzywego Koła, oraz odcięły zakole koło Dziewięciu Włók. Meandry rzeki koło Grabin, Wróblewa, Lędowa i Wiślinki zostały zasypane, a koryto skanalizowane w prostym rowie, już wcześniej. Poza tym żuławskim odcinkiem i w samym Gdańsku historyczne koryto od wieków jest zakończone ślepo, a wody i żeglugę skierowano na sztucznie utworzone koryto Nowej Motławy.
Ale wycieczki nie żałuję. Tyle ciekawych rzeczy zobaczyłem, że postanowiłem założyć ten wątek.
A pewne informacje zebrane na tej wycieczce już pojawiły się:
http://www.forum.dawnygda...opic.php?t=4893
http://wolneforumgdansk.p...p?p=20558#20558

Krzysztof - Pią Lis 13, 2009 10:23 pm

Wzdłóż Olszynki Walddorf Motława nie zmieniła swojego koryta. Pewne niedopasowania na mapach, z różnych okresów, wynikają z niedokładności dawnych metod pomiarowych.
W miejscu, gdzie do Motławy dochodzą Radunia i Czrna Łacha Schwarze Lake były kiedyś karczmy. Nonnen Krug (przed rozwidleniem - od strony Gdańska) na późniejszych mapach opisana jako Nonnenhof, a za rozwidleniem, na kępie Krampitz, obecnie Krępiec, pojawia się Krams Krug. Z pewnością obsługiwała ona podróżnych płynących wodą, jak i podróżujących lądem. Południową stroną Motławy jest zaznaczony na starych mapach trakt do Wiśliny Hohzet. Trakt, przypuszczalnie nie był najlepszy, bo zanikł i na stuletnich mapach nie ma, już po nim śladu.
Z Krams Krug'u można było dopłynąć Czarną Łachą do Schmandt Krug'u (Śmietankowa) koło Roszkowa Rostau niedaleko Pruszcza.

dandola - Nie Lis 15, 2009 12:42 pm

Tak opisuje Motławę "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego" i dwa jej ujęcia w okolicach Krępca i Łęgowa oraz jedno z okolic Lędowa
Krzysztof - Nie Lis 15, 2009 1:18 pm

Ta "Okolica nad Motławą" to z pewnością, właśnie ten odcinek wzdłóż Olszynki. (Skąd to Łęgowo - ono jest daleko od Motławy)
Na drugiej kartce, to właśnie Krams Krug widziany z przeciwległej strony Motławy. Widać mostek nad Czarną Łachą. Mostek nad Radunią, też, z pewnością, w tym okresie był, ale zasłonięty został zimowym widoczkiem.
Ciekawe, czy ten parostatek kursował, tylko na trasie Gdańsk - Krams Krug, czy i dalej?

dandola - Nie Lis 15, 2009 7:25 pm

Dzięki Krzysiek za cenną uwagę. To jest połowa pocztówki opisanej jako "Gruss aus Landau", czyli "Pozdrowienia z Lędowa". Na pierwszej połowie jest gospoda. Jak się okazuje autor książki J. Ciarkowski w "Pierwszy był Pruszcz", skąd pochodzi ta pocztówka umieścił ją w rozdziale poświęconym wsi Łęgowo leżącej nad Kłodawą.
I Motława i jej dopływy

Krzysztof - Nie Lis 15, 2009 10:07 pm

dandola napisał/a:
motlau.jpg

Ale ten rysunek autorowi zupełnie nie wyszedł :kuku:

Krzysztof - Sro Lis 18, 2009 12:09 am

Pojechałem zobaczyć, co pozostało z karczmy.
Jest siedlisko, są stare drzewa, są nawet fragmenty ścian budynku karczmy. Pani, która tam mieszka od dawna, opowiedziała trochę. Dom mocno podupadły (wypalone dziury w podłogach - przypuszczalnie po ogniskach rozpalanych w środku) remontował jej ojciec. Wymiana podłóg, okien, ale spalił się w latach 80-tych. Podobno podpalenie. Niedawno w podobny sposób zakończyła żywot stodoła. Pani ma kserokopię strony jakiejś książki ze zdjęciem karczmy z 1932 r. Podpisane: Karczma w Krępcu, właściciel R. Janzen - pocztówka z roku 1932.

dandola - Pon Lis 30, 2009 5:25 pm

Przy okazji tematu Motławy mam prośbę. Otóż, jak podaje "Adressbuch des Landkreises Danzig 1888" pod koniec XIX stulecia we wsi Wróblewo koło Grabiny Zameczek młynarzem był Zielke Ferdinand (Wassermueller). Niestety żadne dostępne źródła nie notują obecności we wsi młyna nad Motławą. Może ktoś się z nim zetknął? A tak nawiasem mówiąc poza tematem analogiczna sytuacja występje we wsi Zaskoczyn ko0ło Mierzeszyna. Dzięki
Miro - Wto Gru 01, 2009 9:23 am

Tam gdzie Czarna Łacha i Radunia wpływają do Motłowy, po stronie Olszynki
znajduje sie miejsce gdzie od dziesiątek lat mieszkańcy Olszynki zażywali kąpieli.
Można powiedzieć, że to była plaża Olszynki. Miejse to nazywaliśmy Koryłką.
Było tam zawsze pełno dzieciaków, przychodzi ły tam w ciepłe letnie dni całe rodziny. Woda była czysta dużo zieleni, można się było świetnie bawić i odpoczywać. Z drewnianych mostów skakało się do wody.
O karczmie po drugiej stronie mówi Klemens Fierke jeden z najstarszych Gdańszczan mieszkających na Olszynce.

http://www.nordstern-gdan...0miescie.html#0

Miro

Krzysztof - Wto Gru 01, 2009 6:29 pm

dandola napisał/a:
Jak informuje Kazimierz Czeczotko w swej pracy "Wróblewo. Dawno dawno temu" istnieje fotografia z lat dwudziestych XX wieku, na której widoczne są stateczki parowe pod Grabiną Zameczek. Szkoda, że jej nie zamieścił. Natomiast nad brzegiem Motławy rozmieszczone były licznie niewielkie przystanie obsługujące letników.

Pani mieszkająca w miejscu Krams Krug’u, a przed jego spaleniem w dawnym budynku gospody mówiła, że jeszcze po wojnie Motławą pływała barka motorowa dowożąca miejscowych ludzi z towarem na targ do Gdańska.
Miro napisał/a:
motlwa-koryłka lata 60-te.JPG

To gospodarstwo za Motławą to (wydaje mi się) drugie gospodarstwo za Czarną Łachą.
Ja zwróciłem uwagę na następne, trzecie. Dom bardzo zaniedbany, ale z czytelnym dawnym pięknem. Niestety mój aparat okazał się za słaby do umożliwienia odczytania napisu na szczycie budynku.

Dostojny Wieśniak - Sro Gru 02, 2009 2:41 am

Krzysztof napisał/a:
Niestety mój aparat okazał się za słaby do umożliwienia odczytania napisu na szczycie budynku.

To nie aparat, to temat światła. :II Szybka obróbka też niewiele daje.

tplucinski - Nie Gru 13, 2009 3:50 pm

Jeszcze jeden idylliczno-naiwny rysuneczek z KRAMPITZA. Pochodzi z Hauskalendar z lat 90tych (rysunek najprawdopodobniej powojenny); temat ślizgawki z Krępca pojawia się często we wspomnieniach, np u Zwarry.

Do diabła starego! Na każdym Forum inne dopuszczalne rozmiary obrazka. Możnaby to ujednolicić?

dandola - Pon Gru 21, 2009 1:53 pm

Mam prośbę skierowaną głównie do Krzysztofa, a dotyczącą Motławy. Otóż znalazłem w czasopiśmie plan z 1871 roku mostu obrotowego nad Motławą w okolicach Gdańska. Niestety nie znalazłem tematu "Gdańskie mosty". Czy mogę zamieścić ten plan celem wyjaśnienia m.in. gdzie on się rozciągał? Niestety nie można dać większego
Krzysztof - Pon Gru 21, 2009 2:56 pm

Dawaj :tuptup:
Dostojny Wieśniak - Pon Gru 21, 2009 6:50 pm

dandola napisał/a:
Niestety nie można dać większego

Można podzielić na części i wówczas się da. :wink: W razie kłopotów technicznych, przerzuć to Krzysztofowi albo mi na pocztę. Popracujemy i wstawimy. :zgooda: Rozdzielczość drehbruecke.jpg jest trochę za mała do powiększenia.

dandola - Pon Gru 21, 2009 6:58 pm

A gdzie ten most był? (źródło: ryt. Kadeder; "Zeitschrift für Bauwesen", wyd. Ernst & Korn, Berlin 1871)
Krzysztof - Pon Gru 21, 2009 9:01 pm

Ten skan nie jest najlepszy :II
Co mogłem, to zrobiłem :mrug:
Na rysunku nie ma informacji gdzie to; tylko "koło Gdańska", ale i tak wydaje mi się, że wiem gdzie był. Na mapie z 1908 r. są zaznaczone 4 mosty koło Gdańska. dalej na Motławie jest jeszcze most kolejowy, ale on nas nie interesuje. Te dalsze, już nie powinny być opisane: "koło Gdańska". Mosty 1 i 4 są oznaczone jako stalowe (coś jak x symbolizuje kratownicę), most 2 jest narysowany jako żelbetowy lub drewniany (podobne oznaczenia - różniące się tylko grubością kreski). Natomiast most 3 jest oznaczony symbolem, którego nie znalazłem w wykazie znaków topograficznych. Ma po środku narysowane kółko. Od pewnego czasu podejrzewałem, że może to oznaczać jego obrotowość, ale nie wiedziałem czy w Gdańsku był taki most. Teraz wiadomo, że był i to z pewnością właśnie to miejsce.
Niestety nie ma, co tam jechać. Już go nie ma. Kanał zasypano i tylko nie równy, inny bruk w ulicy Mostowej pozostał.
Uwaga: na tej, z 1908 r. mapie część kanałów - fosy są jeszcze tajne i nie zostały narysowane. :glina:

dandola - Pon Gru 21, 2009 9:15 pm

Malowniczo meandrująca Motława w okolicach Wiśliny pow. Pruszcz Gdański. I tu przy okazji proponowałbym założenie tematu: "Gdańskie mosty". Materiałów jest dość sporo rozrzuconych w różnych miejscach.
jayms - Czw Gru 31, 2009 1:49 pm

Krzysztof napisał/a:

Ja zwróciłem uwagę na następne, trzecie. Dom bardzo zaniedbany, ale z czytelnym dawnym pięknem. Niestety mój aparat okazał się za słaby do umożliwienia odczytania napisu na szczycie budynku.


Zapędziłem się tam dzisiaj-faktycznie dom bardzo zaniedbany,ale bez trudu można sobie wyobrazić jego dawny blask. A co do napisu,to po pierwsze słońce świeciło prosto w obiektyw a po drugie opadły mnie dwa zjadliwe pieski i musiałem salwować sie ucieczką do auta,które nie jest niestety wyposażone w szyberdach. :hihi: Ale wrócę tam jeszcze... :wink:

Krzysztof - Pon Sty 04, 2010 4:19 pm
Temat postu: most obrotowy
sam żem napisał/a:
ale nie wiedziałem czy w Gdańsku był taki most. Teraz wiadomo, że był i to z pewnością właśnie to miejsce.

Był, ale nie na ul. Mostowej. Analiza mapy i starych zdjęć pokazuje, że ten rysunek znaleziony przez dondolę przedstawia Most Stągiewny, no chyba, że były dwa takie mosty :wink:
http://www.forum.dawnygda...p=115262#115262

Krzysztof - Sro Sty 27, 2010 1:54 pm

Tu: http://www.forum.dawnygda...ghlight=#115717 W temacie: Hochzeit über Danzig - co to takiego?
dandola napisał/a:
Pytanie do Krzysztofa związane z Mokrym Dworem, a mianowicie "Preussische Urkundenbuch" zawiera taki zapis:
"1336 Juli 6. Danzig. — Hochmeister Dietrich von Altenburg bestätigt die Schenkung der halben Insel Nassenhuben (Kreis Danziger Niederung) durch Nikolaus von Horden an des Heilig-Geist-Hospital in Danzig, czyli: 6 lipca 1336 roku wielki mistrz Dietrich von Altenburg zatwierdził darowiznę połowy wyspy Nassenhuben w powiecie Gdańska Nizina przez Mikołaja von Hordena dla szpitala Ducha Świętego z Gdańska". O jakiej połowie wyspy jest tu mowa?

Niestety nie dotarłem do żadnych map z XIV w. :wink: Ale przeglądnięcie późniejszych
zaowocowało pewnymi przypuszczeniami.
Odrzuciłem myśl, że to może być jakieś odcięte zakole Motławy - to za małe wyspy, aby dzielić je na pół.
W wątku: „Kociewski zakątek Żuław” pisałem (http://www.forum.dawnygdansk.pl/viewtopic.php?p=112344#112344 ):
Cytat:
Wydaje mi się, że żuławskie koryto Motławy jest pozostałością po starej odnodze delty Wisły
Na mapach z początku XIX w. (pierwszych dokładnych) dopatrzyłem się po jeszcze jednej odnodze Delty Wisły. Nazwa „Alte Lache”, pozostałości meandrów w jej dolnym (północnym) biegu, jakiś wał odchodzący od koryta Motławy na północny zachód w rejonie Lędowa. Jest prawdopodobne, że właśnie tu, koło Lędowa koryto Motławy rozdzielało się i część jej wody płynęła tą Łachą (obecnie: Kanał Czarna Łacha). Obydwa nurty łączyły się z powrotem w miejscu, gdzie później powstała karczma Krępiec – Krams Kr.
Jeśli tak było w XIV w. – co wydaje mi się bardzo prawdopodobne, to pomiędzy tymi dwoma odnogami była naprawdę duża wyspa. Na tych 200 letnich mapach jest ona przedzielona na pół groblą „Schwarzer Wall”. Północna część nazywa się „Krampitz”, południowa „Nassenhuben”. To może być ta wyspa i pozostałość po tamtym podziale. Może Krampitz to ta darowizna dla szpitala Ducha Świętego

Krzysztof - Sro Sty 27, 2010 5:09 pm

Jeszcze dwie mapki.
Jerry - Czw Sty 28, 2010 2:11 pm

Krampitz to osobna wieś, a Nassenhuben osobna. Granica między nimi to tzw czarny wał. widać go na mapie stanowi granicę między tymi wsiami do dziś. obecnie jest tam droga z płyt. obie wsie powstały w różnym czasie, choć odstęp to kilka lat. centrum krępca było w folwarku tzw. Weissdorf do dziś stoi tam stary dwór (obecnie dom wielorodzinny) jest to blisko ulicy we wsi Dziewięć włók. Natomiast centrum Nassenhuben to teren Szkoły Podstawowej w Wiślinie. kiedyś to był teren Mokrego dworu i mieszkała tam rodzina Schwartzwaldów (ostatnia z rodu Anna to matka Karola Fryderyka von Conradi). Motława na tym odcinku była wielokrotnie przekopywana. po starym korycie pozostały tylko lokalne bagienka lub przerobiono ją na rowy melioracyjne.
Krzysztof - Czw Sty 28, 2010 4:48 pm

Jerry napisał/a:
obie wsie powstały w różnym czasie, choć odstęp to kilka lat. centrum krępca było w folwarku tzw. Weissdorf

Znasz dokładnie lata ich powstania?
Podejrzewam, że Weissdorf to późniejszy okres powstania (XVIII w.?)
Jerry napisał/a:
Natomiast centrum Nassenhuben to teren Szkoły Podstawowej w Wiślinie.

O tym było już (w temacie: Hochzeit über Danzig - co to takiego? - link powyżej), ale dzięki za dodatkowe informacje :zgooda:

Yac.Ek - Czw Sty 28, 2010 6:55 pm
Temat postu: Motława
Może chcecie zobaczyć Motławę z drugiej stron ?

http://www.fotosik.pl/pok...abe507af85.html

http://www.fotosik.pl/pok...097283e189.html

http://www.fotosik.pl/pok...19f7c63b79.html

http://www.fotosik.pl/pok...dfa87a86dd.html

http://www.fotosik.pl/pok...12e976233c.html

http://www.fotosik.pl/pok...05ce41b70d.html

http://www.fotosik.pl/pok...a0ec64f196.html

http://www.fotosik.pl/pok...cf0fe1647a.html

http://www.fotosik.pl/pok...110a05ce557.htm

Krzysztof - Pon Lut 01, 2010 1:21 am

Ostatnie posty, już o Mokrym Dworze (Nassenhuben), a ja z mapkami koryta Motławy w różnych okresach jeszcze przy Krępcu :oops: , więc dalej w górę, a tu największe zmiany zachodziły.
Na pierwszej mapce zaznaczyłem na Messtischblatt'cie z 1910 r. czytelne na nim jeszcze, stare koryto. Były tu liczne i mocno podkręcone meandry. Najbardziej wysunięty na wschód nosi nazwę Scheibe. Ten niemiecki wyraz ma wiele znaczeń, ale tłumaczenie jako Kolo lub Tarcza bardzo pasuje do tego miejsca. Podobne Ω-kształtne zakola Słowianie zwykli nazywać Krzywe Koło. Jest takie na Wdzie koło Błędna, a drugie było na Motławie trochę wyżej i do dziś przypomina je nazwa wsi Krzywe Koło. Pomimo, że już od dawna Motława ma krótsze, nowe koryto, poza zabudowaniami wsi, przed wejściem do kościoła jest jeszcze czytelne, owalne obniżenie terenu - pozostałość po tym dawnym nurcie.
Z przeciwległego (dla Scheibe) brzegu Motławy odchodzi na wschód, podwójny Kanał Wielki (Hohe Vorfluth – Sieden Vorfluth, a na mapie z 1695 r. nazwany - Landt Graben). Obydwa koryta kanału były odcięte od Motławy jazami, bądź nawet śluzami. Niestety niemiecki wyraz Schleuse można tłumaczyć, i tak i tak.
Już dość dawno przekopano dwa skróty komunikacyjne odcinające zakola. Jeden na trasie z Gdańska na wschód, kontynuujący się tym podwójnym kanałem i drugi z Gdańska w górę Motławy, odcinający zakole Scheibe. Obydwa są już zaznaczone na mapce datowanej na 1602 r.
Na przełomie wieków XIX – XX dokonano radykalnego odcięcia sporej części Krępa z Białym Dworem (Weißhoff) przekopując kanał Weißhöfer Kan. Stracił w tym momencie swoje znaczenie stary skrót odcinający Scheibe i niebawem został zasypany razem ze sporym odcinkiem dawnego koryta Motławy. (Na tej mapce z 1910 r. jeszcze jest) Potrzebny był (i jest) odcinek starego koryta Motławy od stacji pomp na końcu rowu odprowadzającego wodę z pól Dziewięciu Włok (Neunhuben). Do tego połączenia stacji pomp z nowym kanałem zamiast dotychczasowego koryta wykorzystano krótszy odcinek starego zakola, wcześniej odciętego od koryta rzeki, a dotychczasowe zasypano i przeznaczono na cele rolnicze.
Już w latach 70-tych w dwóch miejscach przegrodzono północno – wschodni fragment koryta Motławy, łączący z nowym nurtem Kanał Wielki i zrobiono, dla potrzeb rafinerii, zbiornik „Stara Motława”.

Krzysztof - Pon Lut 01, 2010 2:14 pm

Powiększyłem nieodczytane przeze mnie napisy.
Cytat:
nazwa zakola od strony Olszynki (?) - może ktoś ją odczyta? (…)
zamknięcia odnóg Kanału Wielkiego opisane. I znowu prośba - może ktoś rozczyta ten opis?

Jeszcze zdjęcie wschodniego krańca zbiornika Stara Motława i pobliski słupek przedbramny. Napis na nim – „ANNO”. Do lat 70-tych był drugi z pary, z datą, ale przepadł w trakcie prac budowlanych zbiornika i przepompowni. :II

Krzysztof - Pon Lut 01, 2010 8:12 pm

W miejscu zasypanego kanału skrótowego odcinającego Schaibe zrobiono drogę. Pozostałość po korycie kanału jest jednak doskonale widoczna na międzywalu starego koryta Motławy. A i samo to koryto jest czytelne, niezasypane, a tylko zamulone - zarosłe, bez wody.
pumeks - Pon Lut 01, 2010 8:34 pm

Krzysztof napisał/a:
zamknięcia odnóg Kanału Wielkiego opisane. I znowu prośba - może ktoś rozczyta ten opis?

Tam jest napisane po prostu Schleu - ßen
Ten napis na zakolu (a raczej na cyplu) bardziej tajemniczy.

Krzysztof - Pon Lut 01, 2010 8:44 pm

Dzięki. :zgooda: Jak najbardziej pasujące.
Ale co przed tym ßen, z drugiej strony kanałów?

Jerry - Pią Lut 19, 2010 11:03 am

dandola napisał/a:
Malowniczo meandrująca Motława w okolicach Wiśliny pow. Pruszcz Gdański. I tu przy okazji proponowałbym założenie tematu: "Gdańskie mosty". Materiałów jest dość sporo rozrzuconych w różnych miejscach.

Mam do Ciebie prośbę, możesz ujawnić źródło tego zdjęcia motławy?

dandola - Pią Lut 19, 2010 9:53 pm

Żadna tajemnica. To meandry w Wiślinie, którą doskonale znasz.
Krzysztof - Sro Mar 17, 2010 10:26 pm

Według mnie rodzynek :wink: Stara, nieczynna stacja pomp przepompowywująca wodę z kanału odwadniającego grunty Dziewięciu Włók, Weselna i Wiśliny. Nie wiem kiedy wybudowano nieodległą, nową, a tą odstawiono od pracy. Nie zlikwidowano jej (za co chwała), ale zaniechano koniecznych, co jakiś czas konserwacji dachu (za co nagana) i doprowadzono do ruiny, a szkoda bo pompy są piękne. Powinny stać w muzeum, a najlepiej żeby ten budynek razem z nimi był filią jakiegoś muzeum. Ale jest jak jest :rwie_wlosy:
Na poniższej mapce z 1910 r. jest zaznaczona w tym miejscu przepompownia (Entw. M.). Może to ta, a może jej wcześniejsza wersja. Jest wkomponowana w wał, wtedy koryta Motławy, obecnie jej odnogi. Po wybudowaniu kanału Weißhöfer Kanal (na tej mapce już jest) zlikwidowano stare koryto Motławy za przepompownią. Odcinek przed nią zachowano dla odprowadzania do Motławy wód przez nią przepompowywanych. Dla skrócenia drogi przeniesiono koryto do, w tym czasie odciętego od użytkowania, starorzecza.
W budynku są dwie pompy. Prawa z przepięknym, obustronnym doprowadzeniem wody z dolnego poziomu i lewa z jednostronnym – też piękna :aaale: Pompy były napędzane silnikami elektrycznymi, po których pozostały tylko fundamenty i pasy transmisyjne :II
Woda była tłoczona rurami poprzez mur budynku i wał ziemny za tym murem do górnej wody - Motławy (jej odnogi).

Krzysztof - Sro Mar 17, 2010 10:36 pm

I jeszcze lewa pompa.
Jerry - Pon Cze 07, 2010 2:28 pm

te pompy sa z 1850 roku. z fabryki wolfa. zanim poprowadzono do pompy prąd elektryczny były napędzane przez lokomotywę stojącą na murku obok bydynku. silniki zanrano po likwidacji pompy. w 1945 roku wał obok pompy był wysadzony i zalano w ten sposób większość wiśliny i całe dziewięć włók. Polecam stojący obok stary dom drewniany. unikat architektoniczny.
Jerzy Makieła - Pon Cze 07, 2010 3:17 pm

Miejmy nadzieje, że złomiarze się o tych pompach nie dowiedzą...
Anker - Pon Cze 07, 2010 6:25 pm

Jerry napisał/a:
lokomotywę

Lokomobile.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Lokomobila

Jerry - Czw Cze 10, 2010 2:47 pm

Niestety problem ze złomiarzami już jest. Zabrali wszystko co da się mechanicznie odkręcić. Znajomy uchował jedną tabliczkę znamionową pompy. jak zrobię zdjęcie to umieszczę na forum. Ta mała pompa miała wydajność 800 litrów na minutę.
Krzysztof - Sob Lip 03, 2010 10:49 pm

W Gru 01, 2009 napisałem
Cytat:
Niestety mój aparat okazał się za słaby do umożliwienia odczytania napisu na szczycie budynku.

Troszkę lepszy aparat - i widać napis :ok:
Data 1847, ale z literami mam problem. Może ktoś biegły w niemieckim pomoże :LL:

feyg - Nie Lip 04, 2010 12:19 am

Ja widzę tu inicjały: P.W.W.V H
Krzysztof - Pon Lip 05, 2010 11:34 pm

Ale tyle liter to za dużo na inicjały gospodarza :II
Co to może znaczyć :???:

Krzysztof - Nie Sie 01, 2010 9:00 pm

Jakiś czas temu tu: http://forum.dawnygdansk....p=115972#115972 pokusiłem się o odpowiedź na pytanie dandoli
Cytat:
"1336 Juli 6. Danzig. — Hochmeister Dietrich von Altenburg bestätigt die Schenkung der halben Insel Nassenhuben (Kreis Danziger Niederung) durch Nikolaus von Horden an des Heilig-Geist-Hospital in Danzig, czyli: 6 lipca 1336 roku wielki mistrz Dietrich von Altenburg zatwierdził darowiznę połowy wyspy Nassenhuben w powiecie Gdańska Nizina przez Mikołaja von Hordena dla szpitala Ducha Świętego z Gdańska". O jakiej połowie wyspy jest tu mowa?

Z przyjemnością informuję, że moje przypuszczenia mogły być strzałem w dziesiątkę :huuurra:
Na stronie Sołectwa Krępiec - Historia ( http://www.krepiec.pl/index.php?go=historia ) jest napisane:
Cytat:
Część obszaru należała do jednego z największych w okresie średniowiecza szpitali, gdańskiego głównomiejskiego szpitala św. Ducha, który w 1449 roku nabył majątek Krępiec. Należał doń aż do roku 1546, kiedy na skutek połączenia szpitali gdańskich (św. Ducha ze szpitalem św. Elżbiety na Starym Mieście) przechodzi praktycznie w zarząd miasta Gdańska. Później w XVII w. wieś należy praktycznie do szpitala św. Elżbiety w Gdańsku.

Daty są mocno rozbieżne, ale nie jest wykluczone, że mamy tu dwa dokumenty: pierwotny z 1336 r. i potwierdzający (modyfikujący) akt własności z 1449 r.
Pasują do siebie właściciel i terytorium :wink:
Północna część tej wyspy to terytorium Krępca.

dandola - Pon Sie 16, 2010 12:21 pm

Dotarłem do nowego dokumentu na temat wzmiankowanej wyspy, w którym napisano, że w dniu 6 lipca 1336 roku gdański mieszczanin Mikołaj Horden podarował szpitalowi św. Ducha połowę wyspy lub Żuław nazywaną Mudirstentz położoną między Motławą a Radunią.
Czy ten stan rzeczy zgadza się z ustaleniem Krzysztofa? Nie jestem biegły w czytaniu map i inżynierii wodnej. Wychodzi na to, że nie chodzi o wyspę (Insel) w potocznym tego słowa znaczeniu lecz o o obszar od Krepca aż do granic Lędowa.

Krzysztof - Pon Wrz 06, 2010 7:07 pm

To pasuje do tej mojej koncepcji :wink:
Sformułowanie takie takie jak w tym tekście może oznaczać, że w tym czasie lewe koryto Motławy było już nieczynne i że była to wtedy była wyspa. Jeśli tak to jest to teren pomiędzy korytem Motławy i Radunii. Na powyższej mapce jest końcowy fragment Radunii "alte Radaune Fl". W tym tekście nie jest napisane, że graniczy z Radumią, a tylko że jest pomiędzy. Określenie "Żuława (-y)" też pasuje do tak dużego terytorium.

Krzysztof - Wto Wrz 07, 2010 11:55 pm

dandola napisał/a:
nazywaną Mudirstentz

To chyba ta nazwa jest namapie z 1760 r.

Miro - Sro Wrz 08, 2010 6:02 pm

Zdjęcie z początków ubiegłego stulecia.
Ujście Raduni do Moławy po prwej karczma Kramskrug.


Miro

pumeks - Pon Wrz 13, 2010 9:40 am

Z niepokojem myślę o budowie południowej obwodnicy Gdańska. Podobno już wkrótce nad Krępcem zostanie przerzucony wiszący most, ciekawe, jaki będzie efekt wizualny. No ale cóż... I tak to cud, że miejsce położone parę kroków od miasta zachowało swój sielski charakter aż do 2010 r.
dandola - Pon Wrz 13, 2010 7:07 pm

W jakiej książce można znaleźć takie zdjęcie Krępca?
Dostojny Wieśniak - Wto Wrz 14, 2010 1:16 am

W przywołanej wcześniej, w innym miejscu, przez Ciebie. :wink:
dandola - Wto Wrz 14, 2010 9:27 pm

Wielkie dzięki. To zdjęcie jest dla mnie ważne. Niestety dysponuję tylko stroną tytułową i stronami 62-80 z wilkierzami.
Krzysztof - Sro Wrz 15, 2010 8:17 pm

pumeks napisał/a:
Podobno już wkrótce nad Krępcem zostanie przerzucony wiszący most, ciekawe, jaki będzie efekt wizualny.

Nie musi być zły. Most budują jakieś 100 m od Krępca w stronę Gdańska. Obwodnica od samego Krępca jest i mam nadzieję, że dalej będzie oddzielona pasem wysokiej zieleni. Rozbierane są natomiast zabudowania po przeciwległej stronie czwórrozejścia wód. Pudełkowa willa, stary dom mieszkalny (ale bez większych walorów) i zabudowania gospodarcze usytuowane w miejscu dawnego Nonnenhof. Może lepiej, że znikają
Całkiem ładnie wyremontowano oba mosty. Zwłaszcza ten nad Czarną Łachą.

pumeks - Sro Wrz 15, 2010 10:22 pm

dandola napisał/a:
W jakiej książce można znaleźć takie zdjęcie Krępca?

Dostojny Wieśniak napisał/a:
W przywołanej wcześniej, w innym miejscu, przez Ciebie. :wink:

To samo zdjęcie, aczkolwiek pomniejszone, jest również w kultowej publikacji "Danzig und seine Bauten" s. 297, Abb. 327

dandola - Czw Wrz 16, 2010 9:13 pm

Dzięki, już dotarłem.
pumeks - Nie Paź 31, 2010 10:32 pm

Krzysztof napisał/a:
Ale tyle liter to za dużo na inicjały gospodarza :II
Co to może znaczyć :???:

Zdjęcie pana Henryka (skądinąd bardzo sympatyczna postać, związany z Pruszczem Gd. ale nie tylko):

pokazuje napis w sposób idealny. Litery są moim zdaniem zgodne z tym, co zaproponował Feyg, z tym, że między pierwszą a drugą oraz drugą a trzecią są kropki: P.W.W V H
Krzysztof pisze, że na inicjały to za wiele. To może w takim razie chodzi o trzech braci (?) - imiona byłyby odpowiednio na litery P, W i W, a nazwisko von/van H...... ?

Krzysztof - Nie Paź 31, 2010 11:30 pm

Wydaje mi się, że kropki są 3. :hmm:
P.W.W.VH

kamyk - Pon Lis 15, 2010 1:36 pm
Temat postu: ZAPYTANIE O MOTŁAWĘ.
Witajcie!
Szukam informacji na temat rzeki Motławy w Gdańsku. Tego jaką pełniła funkcję na przestrzeni lat i jak się ta funkcja zmieniała? Jak była przebudowywana i która jej część jest naturalnym korytem rzeki. Pozdrawiam serdecznie i uprzejmie dziękuje za odpowiedzi i wskazówki.

danziger - Pon Lis 15, 2010 2:17 pm

Po pierwsze - zapraszamy do przedstawienia się w wątku powitalnym.
Po drugie - to nie jest sprawa techniczna. Przenoszę post do odpowiedniego tematu.

Mikołaj - Pon Lis 15, 2010 9:06 pm

kamyk napisał/a:
Jak była przebudowywana i która jej część jest naturalnym korytem rzeki

Która część jest naturalna (wcześniejsza), a która późniejsza można się domyślić choćby po nazwach, skoro mamy Starą i Nową Motławę. Żeby zobaczyć zmiany najlepiej przestudiować mapy z kolejnych lat no i poczytać:
- zbiorowe Gdańsk jego dzieje i kultura, choćby str. 135
"Bagnisty rów pozostały po wielkim jeziorze i jego kanale odpływowym, otaczający od wschodu tereny spichrzowo-składowe, w latach 1517-1519 został ostatecznie powiększony do rozmiarów normalnej fosy, zasilanej wodami Motławy. W ten sposób powstałą Wyspa Spichrzów. W 1576 r. przekopano na południe od Wyspy Spichrzów, przez łąki, nowe koryto Motławy (skrót), a także zamieniono teren nowej Smolarni na jeszcze jedną małą wyspę. Wreszcie w 1953 r. poszerzono fosę wzdłuż wschodniego brzegu Wyspy Spichrzów tak, że stała się ona żeglowna."
- J. Stankiewicz, B. Szermer: Gdańsk - rozwój urbanistyczny i architektoniczny - oraz powstanie zespołu Gdańsk-Sopot-Gdynia
- na pewno sporo w wielotomowej Historii Gdańska
- trochę w Morskich zabytkach Gdańska i okolic i Morskim dziedzictwie Gdańska Jerzego Litwina

I na koniec taka ciekawostka - Gregor Schmer: Gdańsk (Danzig) 1615, Military Archives (Krigsarkivet), Stockholm

dandola - Wto Lis 16, 2010 9:05 am

Krzysztof napisał/a:
Jakiś czas temu tu: http://forum.dawnygdansk....p=115972#115972 pokusiłem się o odpowiedź na pytanie dandoli
Cytat:
"1336 Juli 6. Danzig. — Hochmeister Dietrich von Altenburg bestätigt die Schenkung der halben Insel Nassenhuben (Kreis Danziger Niederung) durch Nikolaus von Horden an des Heilig-Geist-Hospital in Danzig, czyli: 6 lipca 1336 roku wielki mistrz Dietrich von Altenburg zatwierdził darowiznę połowy wyspy Nassenhuben w powiecie Gdańska Nizina przez Mikołaja von Hordena dla szpitala Ducha Świętego z Gdańska". O jakiej połowie wyspy jest tu mowa?

Z przyjemnością informuję, że moje przypuszczenia mogły być strzałem w dziesiątkę :huuurra:
Na stronie Sołectwa Krępiec - Historia ( http://www.krepiec.pl/index.php?go=historia ) jest napisane:
Cytat:
Część obszaru należała do jednego z największych w okresie średniowiecza szpitali, gdańskiego głównomiejskiego szpitala św. Ducha, który w 1449 roku nabył majątek Krępiec. Należał doń aż do roku 1546, kiedy na skutek połączenia szpitali gdańskich (św. Ducha ze szpitalem św. Elżbiety na Starym Mieście) przechodzi praktycznie w zarząd miasta Gdańska. Później w XVII w. wieś należy praktycznie do szpitala św. Elżbiety w Gdańsku.

Daty są mocno rozbieżne, ale nie jest wykluczone, że mamy tu dwa dokumenty: pierwotny z 1336 r. i potwierdzający (modyfikujący) akt własności z 1449 r.
Pasują do siebie właściciel i terytorium :wink:
Północna część tej wyspy to terytorium Krępca.


Krzysztof mam ogromną prośbę dotyczącąś dokonania ponownej hipotetycznej rekonstrukcji położenia terenu zwanego Mutterstentz. Z nowym materiałów, które otrzymałem wynika, że teren ten znajdował się po obu stronach Motławy ("In alter Zeit wurden beide Orte (Nassenhuben i Hochzeit) auch Mutterstrentz genannt, und der Orden soll hier ein Gestüt gehalten haben, welches durch den Namen Mutterstrentz bezeichnet werden soll").

Krzysztof - Wto Lis 16, 2010 11:03 am

dandola napisał/a:
("In alter Zeit wurden beide Orte (Nassenhuben i Hochzeit) auch Mutterstrentz genannt, und der Orden soll hier ein Gestüt gehalten haben, welches durch den Namen Mutterstrentz bezeichnet werden soll").

Pomogłoby mi tłumaczenie - W niemieckim jestem cieniutki:szept:

dandola - Wto Lis 16, 2010 11:21 am

W dawnych czasach obydwie miejscowości - Mokry Dwór i Wiślina również nazywano Mutterstrentz, a Zakon miał tutaj (w Wiślinie) swą stadninę nazywaną też Mutterstsrentz.
Z wcześniejszej rekonstrukcji wynika, że połowa tego terenu była przekazana szpitalowi Ducha Św., a drugą połowę posiadał Mikołaj Horden, który tu stworzył wieś Mokry Dwór. Druga połowa terenu tzw. wyspa to Wiślina. Ale tu potrzebna rekonstrukcja.
I jeszcze wyjątek z kroniki wsi Nassenhuben; W 1347 roku zatwierdził komtur gdański Gerhard Stegen nadanie 20 włók na Żuławie Modirstantz ("auf dem Werder Modirstranz") , które proboszcz szpitala Ducha Św. Fritzko wydał Elerowi z Wiśliny na prawie chełmińskim. Mieszkańcy Mutterstrentz mieli prawo paść bydło po obu stronach Motławy.

Krzysztof - Wto Lis 16, 2010 12:24 pm

To "Mutterstrentz" to może być to terytorium (albo jego część) zaznaczone na mapie z 1774 r. (czerwone kreseczki to moje, jego podwidocznienie).
Próbowałem zrozumieć to "Mutterstrentz". To "Mutter-" to matka, ale dalszy ciąg nazwy :???:

dandola - Wto Lis 16, 2010 12:39 pm

Z nazwą sprawa prosta - pochodzi od mieszczanina o imieniu Muderstenze (podobnie, jak w Krępcu). Ale Nassenhuben po obu stronach Motławy wraz z Hochzeit? Dzięki
Krzysztof - Wto Lis 16, 2010 7:07 pm

Ale :hmmm:
W dokumencie jest mowa o dwóch miejscowościach: Wiślinie i Mokrym Dworze. O jakim okresie mówi ten dokument? Na tej mapie jest zaznaczone terytorium składające się z czterech. Dodatkowo: Przejazdowo i Dziewięć Włók.
Potrafisz określić co to za jednostka administracyjna? Gmina? Posiadłości jednego właściciela?

dandola - Wto Lis 16, 2010 9:04 pm

Chodzi o ten dokument, co malowałeś na mapie zieloną wyspę. Jest to nadanie z 1336 roku. Zaś dokument z 1347 roku mówi o nadaniu przez właścicieli Szpital Ducha Św. 20 włók z Mutterstrantz kmiotkowi z Wiśliny. Reasumując - połowa terenu Mutterstrantz po 1336 roku to wieś Mokry Dwór, druga połowa szpitalna. Dodatkowa informacja mówi o tym, że tą nazwa określano w owym czasie również część leżącą po drugiej stronie Motławy z Wiśliną. W ten sposób rozumiem, że Mutterstrantz to Mokry Dwór i Wiślina razem. Mutterstrantz to też stara nazwa Mokrego Dworu.
Krzysztof - Wto Lis 16, 2010 11:13 pm

Mutterstrantz w XIV w. mógł wyglądać tak jak poniżej zaznaczyłem na tej mapce z 1774 r. Rozdzieliłem te 4 wsie granicą (o wiele późniejszą) pomiędzy Dziewięcioma Włókami i Wiśliną.
dandola - Sro Lis 17, 2010 8:42 am

Zapomniałem dodać, że ówcześnie Motława w okolicach tych wsi była rzeką graniczną między komturią gdańską i malborską (Wiślina należała do malborskiej).
dandola - Sob Lis 27, 2010 1:59 pm

Czy chcę, czy nie chcę muszę z historycznego obowiązku i dokładności powrócić do wcześniej opracowywanego przeze mnie i Krzysztofa tematu. W końcu wiem o co chodziło z używanymi w dokumentach terminami "Insel" i "Mudirstenz". :==
Z analizy dokumentów m.in. aktu sprzedaży 9 wsi Krzyżakom przez Jana i Jakuba nadanych im przez późniejszego króla Władysława Łokietka wynika, że chodzi o nic innego, jak o Żuławy Steblewskie (od 1454 roku Gdańskie) nazywane pod koniec XIII i na początku XIV wieku "Insel", "insula minor", "Małe Żuławy" . Rzeką graniczną była Motława odgraniczająca komturię malborską (z Wiśliną i dalej na prawo od rzeki) od gdańskiej (na lewo do Raduni i do Wyżyny) oraz dzieląca Żuławy Steblewskie na pół. Niestety wytyczenie granicy dzielącej Żuławy Gdańskie na pół na mapie Bertrama pozostawiam Krzysztofowi jako bieglejszemu w kartografii i melioracji.
Reasumując - w czasach słowiańskich i na początku krzyżackich teren na lewo od Motławy do Raduni był prawie bezludny i stanowił własność mieszczanina gdańskiego Mikołaja Hordena. W 1336 roku tenże tę lewobrzeżną część Żuław nazywaną Mudirstentz podarował Szpitalowi Ducha Świętego. Zaś ten z tego terenu wydzielił 20 włók i podarował Elerowi z Wiśliny, który stał się założycielem w 1347 roku Mokrego Dworu.

Krzysztof - Sob Lis 27, 2010 7:19 pm

dandola napisał/a:
sprzedaży 9 wsi Krzyżakom przez Jana i Jakuba

Które to wsie?
dandola napisał/a:
Rzeką graniczną była Motława odgraniczająca komturię malborską (z Wiśliną i dalej na prawo od rzeki) od gdańskiej

Na mapie z twojego poprzedniego postu granica przebiega nie Motławą, bardziej na zachód :hmm:
dandola napisał/a:
"Insel", "insula minor"

Sądzę, że to "Insel" mogło być stosowane alternatywnie do "Żuławy". W tamtym okresie na Żuławach nie było z pewnością, jeszcze, żadnego mostu. Do wszystkich miejscowości (terenów) można było tylko dopłynąć łódką. Stąd insel - wyspa.

dandola - Sob Lis 27, 2010 7:27 pm

Zgadza się alternatywnie - "kleine Werder", "insula minor", "Insel". Nie widzę tu żadnej wyspy pod koniec XIII wieku. Poza tym na terenie obecnego Mokrego Dworu dokonano odkrycia archeologicznego na początku XX wieku, co świadczy o tym, że teren był suchy i zasiedlony już w starożytności.
Krzysztof - Sob Lis 27, 2010 7:38 pm

Na logikę biorąc "Insel" to powinno odpowiadać całym Żuławom.
dandola napisał/a:
Nie widzę tu żadnej wyspy pod koniec XIII wieku

Nie jedna wyspa, a zbiór wysp.
Nie traktuj tej mapki jak wyroczni. Jej autor przedstawił swoją wizję stanu dawnego. Cenne dzieło, ale kto inny (a i ten autor) mógł pewne elementy inaczej narysować. Duże zastrzeżenia mam, zwłaszcza, do tego fragmentu.
Tu: http://forum.dawnygdansk....p=112344#112344
I tu: http://forum.dawnygdansk....p=112702#112702

dandola - Sob Lis 27, 2010 7:46 pm

I tak wcześniej napisałem - ...połowę obszaru zwanego... Może ta mapa ułatwi Ci wytyczenie połowy Danziger Werder zwanej Mudirstentz, o której mowa. W łacinie "insula minor" to "mała wyspa", w niemieckim "Insel" to już nie tylko wyspa w dosłownym tego słowa znaczeniu, ale np. wysepka tramwajowa, czyli coś wystającego ponad powierzchnię. Tym samym chodzi tu o teren osuszony, wzniesiony ponad poziom morza.
I jeszcze jedna informacja; językoznawcy wywodzą nazwę Mudirstentz z terminu słowiańskiego lub mieszanego słowiańsko - pruskiego użytego na określenie tego terenu mianem niebieskiej trzciny (Blaues Rohr) lub później niebieskim rejonem (Bezirk des Rohres).

Krzysztof - Pon Lis 29, 2010 3:59 pm

Krzysztof napisał/a:
dandola napisał/a:
sprzedaży 9 wsi Krzyżakom przez Jana i Jakuba

Które to wsie?

Przypominam :szept:
Są nazwy tych wsi w dokumencie, czy tylko "9 wsi" :hmm:

dandola - Pon Lis 29, 2010 4:27 pm

Te nazwy znajdziesz w dokumencie sprzedaży np. Wiśliny Krzyżakom przez braci Jakuba i Jana synów Unisława. Zaczyna się w przedmiotowej kwestii rozjaśniać po lekturze książki Długokęckiego, Żuławy Gdańskie w XIII wieku, gdzie jest napisane, iż teren Mudistrantz pod koniec XIII wieku był jeszcze zalany. W 1336 roku był już wyspą rozciągającą się od Motławy do Raduni. I tu powstał Mokry Dwór.
Ciekawostką jest fakt, że w tym miejscu (i też w Wiślinie) dokonano starożytnego znaleziska archeologicznego wskazującego, iż musiało tu być wcześniej osadnictwo. Czyżby to zalanie terenu było wtórne?

Krzysztof - Pon Lis 29, 2010 7:44 pm

dandola napisał/a:
Te nazwy znajdziesz w dokumencie sprzedaży np. Wiśliny Krzyżakom

Ale ja nie mam tego aktu sprzedaży :nerwus:

dandola - Pon Lis 29, 2010 8:03 pm

W "Preussische Urkundenbuch" pod datą 18 lutego 1310 roku w dokumencie sprzedaży zanotowano, że kasztelan Jakub i podkomorzy Jan z Tczewa sprzedali Zakonowi Krzyżackiemu na Gdańskiej Wyżynie 9 wsi:
Treść kontraktu:
Nos Jacobus castellanus et Johannes frater noster subcamerarius Dirsoviensis filii Unyslai quondam castellani Gdanensis ad notitiam cupimus omnium devenire,quod bona nostra in Insula, quam aquarum nomina circumfluunt infrascripta Wysla, Mutholowo, aqua arta et aqua nova, villas videlicet Osyze, Sonowo, Uthatino, Oteslave, Wislina, Bistra, Ostrow, Vruthi, Sedlisko wulgariter nuncupatas, tracturam allecum dictam Wislina et tracturam in Nessolino, que bona seu ville ex donacione incliti principis Mestwini olim Dei gracia ducis Pomeranie ad nostros progenitores retroactis multis temporibus sunt delata, que inquam bona nostri progenitores supradicti sub aliis principibus terram Pomeranie vicessitudinaliter regentibus et nos hactenus pacifice possedimus et quiete, religiosis viris magistro et fratribus terre Pruscye ordinis sancte Marie domus Theutunice sincera puritate animi cum omnibus suis graniciis, metis, pascuis, pratis, silvis, agris, rivulis ceterisque pertinenciis, jurisdiccionibus ac aliis utilitatibus, que nunc sunt et in posterum habituras, vendidimus pro sexcentis marcis monete usualis, matris nostre domine Panzlave et uxorum nostrarum Strograve ac Stanizlave heredumque nostrorum legittimorum Unyslai, Petri, Dominici et Andree voluntate et consensu ad id uniformiter accedente. Quam pecunie summam a dictis magistro et fratribus recognoscimus nobis numeratam, traditam et pagatam et eam in nostros usus varios convertisse. Insuper promittimus et nos nostrosque heredes seu successores presentibus obligamus, quod, si predicta bona juste et non violenter a quocumque in posterum inpetantur, extunc nos nostrique heredes sepedictos magistrum et fratres excipere et eripere ab omni inpeticione debemus et pro eisdem perpetuo respondere. Et ut hec nostra vendicio robur optineat firmitatis, presentem paginam dominorum Rudegeri de Oliva necnon Gotfridi et Polpelin abbatum, qui ad hoc faciendum specialiter evocati et per nos magnis precibus excitati, nostrorumque progenitorum, quia propriis sigillis caremus, sigillorum appensionibus decrevimus roborari. Nos vero abbates predicti dictorum fratrum Jacobi et Johannis humillimis supplicacionibus inclinati huic littere nostra sigilla appendisse fatemur, presentibus hiis testibus: Woychech castellano Gdanensi, Boguscha judicea) terre Pomeranie, qui presenti cartule sua sigilla liberaliter annexerunt in testimonium et fulcimen. Datum in Marienburc anno Domini millesimo trecentesimo decimo, duodecimo Kalendas Marcii.

Miro - Pon Lis 29, 2010 8:56 pm

Ojciec stale powtarzał... synuś ucz się łaciny, a ja eeeetam.
Znowu jednak i na szczęście mamy Dondola biegłego w mowie i piśmie.

Miro

dandola - Pon Lis 29, 2010 9:08 pm

Troche, bo 2 lata się uczyłem mowy Rzymian. Lingua latina mater studiorum :D A oto te wsie:Osyze, Sonowo, Uthatino, Oteslave, Wislina, Bistra, Ostrow, Vruthi, Sedlisko
Krzysztof - Pon Lis 29, 2010 9:45 pm

Na rekonstrukcji Bertram'a:
Osyze to - Osice
Sonowo to - Stanisławowo
Uthatino to - Trutnowy
Oteslawe to - Wocławy
Wislina to - Wiślinka
Bistra to - Wiślina
Vruthi to - Wróblewo
ale Ostrowu i Sedliska nie znalazłem :???:

Jerry - Wto Gru 21, 2010 9:19 pm

Dandola napisał o dziewięciu wsiach będących we władaniu przez synów Unisława z Lublewa. Według dokumentów na które powołuje się większość osób opisujących tamte czasy to:
Osyze - Osice
Sonowo - Stanisławowo (Szunowo),
Uthatino - Trutnowy,
Oteslave - Osice,
Wislina - Wiślina (oryginalny zapis Vyslina)
Bistra - Bystra,
Ostrow - Ostrowite,
Vruthi - Wróblewo,
Sedlisko - to prawdopodobnie Suchy Dąb (ale tu zdania są podzielone)

Krzysztof myślę, że pomyłka u Ciebie jest po prostu przez zbieżność nazw Wiśliny i Wiślinki. Ale Jakub i Jan nigdy nie byli właścicielami Wiślinki (Wesslinken).

Jerry - Wto Gru 21, 2010 9:27 pm

Krzysztof napisał/a:
Ale :hmmm:
W dokumencie jest mowa o dwóch miejscowościach: Wiślinie i Mokrym Dworze. O jakim okresie mówi ten dokument? Na tej mapie jest zaznaczone terytorium składające się z czterech. Dodatkowo: Przejazdowo i Dziewięć Włók.
Potrafisz określić co to za jednostka administracyjna? Gmina? Posiadłości jednego właściciela?


Wiślina i Mokry Dwór oraz Przejazdowo i Dziewięć Włok było tzw. kluczem majątku rodu Werden. 1554 rok. Jan i Ludwik synowie burmistrza Gdańska odkupili od miasta te wsie (Przejazdowo w dzierżwie). Była to rodzina zagorzałych stronników Zygmunta Starego. Oni zapoczątkowali budowę posiadłości wiejskiej w zakolu motławy (obecnie Szkoła Podstawowa w Wislinie)

Jerry - Wto Gru 21, 2010 9:32 pm

dandola napisał/a:
W dawnych czasach obydwie miejscowości - Mokry Dwór i Wiślina również nazywano Mutterstrentz, a Zakon miał tutaj (w Wiślinie) swą stadninę nazywaną też Mutterstsrentz.
Z wcześniejszej rekonstrukcji wynika, że połowa tego terenu była przekazana szpitalowi Ducha Św., a drugą połowę posiadał Mikołaj Horden, który tu stworzył wieś Mokry Dwór. Druga połowa terenu tzw. wyspa to Wiślina. Ale tu potrzebna rekonstrukcja.
I jeszcze wyjątek z kroniki wsi Nassenhuben; W 1347 roku zatwierdził komtur gdański Gerhard Stegen nadanie 20 włók na Żuławie Modirstantz ("auf dem Werder Modirstranz") , które proboszcz szpitala Ducha Św. Fritzko wydał Elerowi z Wiśliny na prawie chełmińskim. Mieszkańcy Mutterstrentz mieli prawo paść bydło po obu stronach Motławy.


Dandola możesz podać źródło tych informacji o stadninie (może to Gerhard Klemm?)

dandola - Sro Gru 22, 2010 12:43 pm

Pawlowski i jego opisanie okolic Gdańska.
Jerry - Czw Gru 23, 2010 12:17 pm

Dzięki serdeczne
dandola - Czw Gru 23, 2010 5:35 pm

Jerry napisał/a:
Krzysztof napisał/a:
Ale :hmmm:
W dokumencie jest mowa o dwóch miejscowościach: Wiślinie i Mokrym Dworze. O jakim okresie mówi ten dokument? Na tej mapie jest zaznaczone terytorium składające się z czterech. Dodatkowo: Przejazdowo i Dziewięć Włók.
Potrafisz określić co to za jednostka administracyjna? Gmina? Posiadłości jednego właściciela?


Wiślina i Mokry Dwór oraz Przejazdowo i Dziewięć Włok było tzw. kluczem majątku rodu Werden. 1554 rok. Jan i Ludwik synowie burmistrza Gdańska odkupili od miasta te wsie (Przejazdowo w dzierżwie). Była to rodzina zagorzałych stronników Zygmunta Starego. Oni zapoczątkowali budowę posiadłości wiejskiej w zakolu motławy (obecnie Szkoła Podstawowa w Wislinie)

Niestety nie zapoczątkowali, ale odbudowali zniszczony po wojnie 13 - letniej wcześniej stojący tu dwór. Również niestety nie jest to teren, na którym stoi obecna szkoła w Wiślinie. Ponadto Werdenowie na kartuskim Przejazdowie dzierżawionym od kartuzji kaszubskiej w osobie mieszczanina gdańskiego Johanna występują dopiero od 1570 roku.

dandola - Nie Sty 09, 2011 12:39 pm

Czy ktoś wie, co przedstawiają dokładnie te mapy?
Krzysztof - Nie Sty 09, 2011 3:33 pm

Wie :wink:
Ta 513 - to Krępiec. Tyle, że odwrotnie zorientowany, na górze południe. Po odwróceniu, tak jak ta, tej już tu prezentowanej, z 1774 r. wszystko idealnie pasuje. Tyle, że ta jest sporo starsza. Jeśli dobrze odczytałem datę na dole, to 1600 r. Bardo interesujące są kanały skrótowe (3) których na tej późniejszej kartograf nie narysował.
Ta 439 - to sieć kanałów odwadniająco-komunikacyjnych na wschód od Gdańska. Narysowane tu kanały są praktycznie identyczne jak te, na mapie z 1790 r. Pomimo, że niektóre stare mapy rysują inną sieć wydaje mi się, że była ona taka od wybudowania Kamiennej Śluzy wraz z przyległym młynem do czasów współczesnych (tylko fragmenty tej sieci zanikły).

dandola - Nie Sty 09, 2011 3:57 pm

Wielkie dzięki, a gdzie na nich umiejscowić Mokry Dwór (Nassenhoff; Nassenhuben; Mutterstrentz) i z którego roku może pochodzić ten plan numerowany 419?
Krzysztof - Nie Sty 09, 2011 5:01 pm

Mokry Dwór się nie załapał :biedactwo:
Ale trochę Dziewięciu Włók jest na jednym i sporo na drugim.

Krzysztof - Wto Sty 25, 2011 10:58 am

dandola napisał/a:
i z którego roku może pochodzić ten plan

Sprawdziłem który rok powstania tych planów jest zapisany w katalogu Archiwum Państwowego (są one stamtąd).
APG300MP-439 "Żuławy Gdańskie - kanały" - 1730 r.
APG300MP-513 "Motława plan ..." - 1602 r.
Ja odczytałem tą (drugą) datę jako 1600, ale nie byłam pewny, czy nie 1666. Teraz widzę "2". Na fragment skanu z "Szajbą" wkleiłem, w prawym dolnym rogu tą datę. Nie znam starszej mapy tego terenu :ok:
Czyli mapę rysowano przed wybudowaniem Kamiennej Śluzy i spiętrzeniem (nie wiem o ile) wód Motławy.
Mapa przedstawia terytorium Krępca. to co po drugiej stronie rzeki, to załapało się przy okazji, ale to co narysowano w lewym, dolnym rogu jest bardzo ciekawe. Jest jeden domek, jeden (wąski) kanał i wiatrak stojący nad nim. To Mała Motława wspomniana w przywileju dla Głównego Miasta z 1378 r. określającym między innymi granice patrymonium miejskiego.
Cytat:
Następnie Czarną Łachą do Małej Motławy i Motławy, a następnie wzdłuż lewego brzegu tej ostatniej do uścia Lachy Brensa
Ale ważniejsze - czego nie ma. Nie ma żadnego z dwóch, równonegłych Kanałów Górnego i Dolnego - "Hohe Vorflut (Vorflucht)" i "Leege Vorflut (Vorflucht)". Od pewnego czasu podejrzewałem, że to właśnie spiętrzenie wód Motławy było powodem ich wykonania. Kanał Dolny należał do systemu odprowadzającego wodę, poprzez Rozwójkę do Wisły, bez żadnego stopnia piętrzącego - stąd "Dolny". Od Motławy o wyższym poziomie wody, od spiętrzenia w 1629 r. przy Kamiennej Śluzie, oddzielony śluzą. Kanał Górny miał z pewnością wyższy poziom wody, taki jak Motława.
Krzysztof - Pią Mar 04, 2011 4:48 pm

Na FDP ( http://www.starypruszcz.p...opic.php?p=8798 )
doldar (dandola) napisał/a:
1633 - kartuzi zbudowali wbrew woli Gdańska zabraniającemu mielenia u kartuzów zboża swym poddanym we wsi browar i młyn na Motławie (w 1650 r. młynarz płacił 100 zł czynszu)

Zastanawia mnie ta wiadomość. Kilka lat wcześniej w ramach wykonywania nowych fortyfikacji wybudowano Kamienną Śluzę i młyn na wlocie wód Motławy do Gdańska. Nawet przy niewielkim spiętrzeniu wód Motławy cofka musiała sięgać dalej niż graniczące z Motławą (na krótkim odcinku) terytorium Przejazdowa. Czyli woda przepływała bardzo wolno. Nie dobre miejsce do stawiania młyna. Poza tym praktycznie cały przejazdowski brzeg Motławy zajęty był odejściami dwóch kanałów. No i na żadnej mapie, żaden młyn nie jest tam zaznaczony.

Krzysztof - Sob Mar 19, 2011 9:09 pm

Ciekawe, nie tylko motławskie, wspomnienia znalazłem tu: http://biblioteka.suchy-d...enia/kozliny/86
Cytat:
„MOJE KRIEFKOHL” -
wspomnienia Allauta Brunona mieszkańca Krzywego Koła
(...)
Rzeka Motława była oczyszczana dwa razy w ciągu roku, na św. Jana i jesienią. Ostatni raz przed wojną uporządkowano ją w 1938 roku. Pamiętam, że koparki pracowały na węgiel - dodaje pan Brunon. - Zadbana i wyczyszczona Motława wylewała bardzo rzadko. Woda była czysta i często się w niej kąpaliśmy. Turyści z Gdańska przypływali kajakami, pływał także mały stateczek. Żona pana Brunona, Anna, pamięta, że jeszcze po wojnie ludzie nim pływali.

Poniżej dwie pocztówki z Krzywego Koła, z tego linku.

Krzysztof - Sro Sty 04, 2012 2:02 pm

Tu: http://www.forum.dawnygda...p=113849#113849
dandola napisał/a:
Tak opisuje Motławę "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego"

Cytat:
W końcu nadmieniamy jeszcze, że według Touppena stanowiła M. pierwotnie stare ramię Wisły, odłączające się od niej pod Czatkowami.

Mam dwa pytania
1 w którym roku wydano ten "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego"
2 czy wiadomo, kto to ten Touppen (ew. gdzie i kiedy przedstawił swój pogląd o Motławie)

pumeks - Sro Sty 04, 2012 2:17 pm

Ad.1
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydawano od 1880 r., Motława powinna być w tomie VI, wyd. 1885 r.

Ad. 2
Chodzi raczej o Maxa Toeppena.

Zbych - Nie Sty 08, 2012 1:25 am

Ten słownik jest dostępny na stronie ICM-u (Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego) Uniwersytetu Warszawskiego pod adresem:
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/
Pod tym linkiem znajduje się zbiór tomów od I do XV cz. 2 (tom IX jest nie na swoim miejscu jest między IV a V).
Słownik jest zaopatrzony w możliwość wyszukiwania haseł.

Krzysztof - Pon Kwi 23, 2012 10:20 am

pumeks napisał/a:
Podobno już wkrótce nad Krępcem zostanie przerzucony wiszący most, ciekawe, jaki będzie efekt wizualny.

Efekt już się wyłania.

Krzysztof - Czw Sty 17, 2013 2:13 pm

W wątku o Olszynce ( http://forum.dawnygdansk....p=138858#138858 )
Miro napisał/a:
Poniżej przepisy regulujące składowanie drewna na Motławie
z 1863 roku. Miały one z pewnością chronić śluzę kamienną.
Na zdjęciach z późniejszego okresu widać, że przestały one obowiązywać.

Danzig den.31.Märtz 1863 Königl. Regierung. Abtheilung des Innern

§.1. Na odcinku od śluzy kamiennej do wiatraka odwadniającego na Klein Walddorf nie wolno składować drewna.
§.2. Od wiatraka odwdniającego na Klein Walddorf do Krampskrug można składować drewno tylko po prawej stronie rzeki i tylko do 2/3 jej szerokości.

Miro

- Nie koniecznie "chronić"; raczej nie utrudniać dostępu do śluzy i nie utrudniać pracy młyna.
- "Na zdjęciach z późniejszego okresu widać, że przestały one obowiązywać." Ja nie znam takich zdjęć :hmm:

Miro - Czw Sty 17, 2013 2:35 pm

Krzysztof napisał/a:
Ja nie znam takich zdjęć :hmm:


To zdjęcie jest chyba znane.

Miro

pumeks - Czw Sty 17, 2013 2:48 pm

Miro napisał/a:

To zdjęcie jest chyba znane.


Nie wszystkim :==

slowik45 - Czw Sty 17, 2013 4:40 pm

:szczena: Piękne .
Krzysztof - Czw Sty 17, 2013 4:46 pm

Ja go, też nie znałem. Wiesz może z którego to roku?
Odstępstwo od tamtych przepisów niewielkie. Drewno jest składowane nie po prawej (Olszyńskiej) stronie, a po lewej. Ten obiekt, na pierwszym planie to musi być tartak.

Miro - Czw Sty 17, 2013 5:48 pm

Oj panowie to przecież zdjęcie z albumu
"Gdańsk na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego"

Miro

Zbych - Czw Sty 17, 2013 7:06 pm

Krzysztof napisał/a:
Wiesz może z którego to roku?
Z 1929r.
Krzysztof - Czw Sty 17, 2013 7:43 pm

Krzysztof napisał/a:
Drewno jest składowane nie po prawej (Olszyńskiej) stronie, a po lewej.

Gupote napisałem :oops:
Te tratwy są na wodzie fosy, a nie Motławy. Są również tratwy na Motławie (na drugim fragmencie zdjęcia), ale tak jak trzeba przy prawym brzegu. No tylko przed wiatrakiem :hmmmm:

Petrus - Sro Sie 13, 2014 10:20 pm
Temat postu: Re: Motława
Krzysztof napisał/a:
Ciekawa wycieczka wzdłuż Motławy, pod prąd, opisana jest tu http://www.zulawy.info/wedrowka_01.htm
Po analizie archiwalnych map i ja wybrałem się nad Motławę. Przeżyłem zawód. Obecnie, tylko niewielkimi fragmentami historycznego koryta, ona płynie. Duże odcinki XX-to wiecznych kanałów wyprowadziły rzekę poza zabudowania Koźlina i Krzywego Koła, oraz odcięły zakole koło Dziewięciu Włók. Meandry rzeki koło Grabin, Wróblewa, Lędowa i Wiślinki zostały zasypane, a koryto skanalizowane w prostym rowie, już wcześniej. Poza tym żuławskim odcinkiem i w samym Gdańsku historyczne koryto od wieków jest zakończone ślepo, a wody i żeglugę skierowano na sztucznie utworzone koryto Nowej Motławy.


Szanowni!

Istnieje szansa aby zabezpieczyć ślady i odtworzyć fragmenty dawnych meandrów np. w postaci użytków ekologicznych przy okazji zmiany MPZP. Jeśli ktoś chciałby dorzucić swoją cegiełkę to zapraszam na priv.

Z moich badań wynika, że siedliska jednodworcze zagród olęderskich lokowane były zazwyczaj przy wodzie. Dla przykładu, domniemam, że dużo wcześniej przed regulacją Motławy Weselno mogło znajdować się przy zachodnim brzegu np. w wewnętrznej części meandra - dziś prowadzi tamtędy droga wojewódzka, która jest oddalona kilkaset metrów na wschód od rzeki... Potrzebuję pomocy - przydałyby mi się mapy wcześniejsze niż XX-wieczne dla obszaru Pruszcza nizinnego.

Petrus - Sro Sie 13, 2014 11:39 pm

Myślę, że może Wam się przydać poniższy kolaż z materiałów ze strony
Systemu Monitoringu Ryzyka Powodziowego:

Numeryczny Model Pokrycia Terenu

Numeryczny Model Terenu

(Dla miłośników fortyfikacji renesansowych szczególnie polecam ten geo-portal)

Będę ogromnie wdzięczny za możliwie najstarszą mapę tego obszaru, którą można by podłożyć w miarę w proporcjach pod rysunek CAD-owski (Mestischblatt-y od 1903 roku mam)

kubus211216 - Sob Sty 24, 2015 10:18 pm

Witam moi drodzy, mam pytanie odnośnie przepompowni w Dziewięciu Włókach, mianowicie ona jest cały czas opuszczona i można tam wejść, czy ktoś, że tak to nazwę wziął się za remontowanie ją? Jestem z Poznania i chciałbym wraz z narzeczoną odwiedzić to miejsce jeśli się da...
Dziękuję z góry za odpowiedź :)
Pozdrawiam

Krzysztof - Sob Lut 21, 2015 8:38 pm

kubus211216 napisał/a:
czy ktoś, że tak to nazwę wziął się za remontowanie

Remontem tego co zamieściłem tu: http://forum.dawnygdansk.pl/viewtopic.php? , bym nie nazwał, ale porządek został zrobiony :cooo:
Jedno co dobre to tą pompę

nie utylizowano, a wyeksponowano przy nowej przepompowni. Można nawet zajrzeć do jej wnętrza; tyle, że trzeba dostać się na teren ogrodzony. Od strony Motławy jest to nietrudne.

Miro - Pią Lip 03, 2015 7:25 pm

Sielankowe zdjęcie z aukcji na ebayu.
Motława 1908 rok.

Miro

Krzysztof - Wto Mar 05, 2019 2:06 pm

Kilka widoków z Krępca.
https://www.facebook.com/...?type=3&theater

Krzysztof - Pią Lut 19, 2021 4:31 pm

Z: https://historia.trojmiasto.pl/Kajakiem-przez-Wolne-Miasto-n153380.html?fbclid=IwAR156B-CecfHqAAWmNoJmUXOuFaVfp5uYB-_EuJgqi2C1uZJA8s8DfYfwkk&id_zdjecia=506570&type=2#fb_id:gp3:506570,pozycja:11
Wróblewo

fazi - Sro Mar 10, 2021 3:07 pm

Z zewnątrz tego nie widać, ale ten kościółek jest tak malutki, że jakby cała wiocha chciała iść na mszę to by nie wleźli. Max 50 osób
pumeks - Czw Mar 11, 2021 8:03 am

Bo to było budowane jako prywatna kaplica, a nie kościół dla okolicznych gospodarzy. :hihi:
MłodyBocieK - Pon Cze 13, 2022 6:46 am

W innym wątku wychynął Jerzy Foster, co przypomniało mi że mam gdzieś grafikę opisywaną w internecie jako związaną z jego miejscem urodzenia



Na
giełdzie zdjęć Alamy opisują wprost jako protestancką plebanię. Kiedym przed lat kilką na tę grafikę trafił na (nieistniejącej) stronie internetowej, autorstwo rysunku, z którego miała powstać, przypisano samemu Fosterowi. Nie wiem, ale mam wrażenie, że to nie jest prawda.
Edyta:
skorom już wyszperał, wspomniane w tym poście, obrazki to i tu dołożę

Miro - Sro Sie 16, 2023 12:09 pm
Temat postu: Parowce na Motławie
Wspomnienia, Franz Moeller "Unser Danzig", 1954 Nr.8 (fragment)

...Czy wiesz Motławo, że przez kilka lat nosiłaś na plecach mały parowiec, który płynął z Herrengrebin do Gdańska i cumował przy Mattenbuden. To mogło być w latach 90-tych. W tym czasie przez nasze Żuławy nie jechała kolejka i nie było drogi wzdłuż twoich brzegów do Gdańska. Kiedy ścieżki były błotniste w deszczowe lata, a zwłaszcza jesienią i wiosną, trudno było przejechać wozem. Żuławska glina przyklejała się do kół jak lepki klej. Sklejała tak że koła wyglądały jak duże kamienie młyńskie. Zmartwiony woźnica musiał następnie wspiąć się na bezdenne błoto i za pomocą kija uwolnić koła z ładunku. Wsie nad Motławą, zwłaszcza Landau, Scharfenberg i Nassenhuben, były wówczas niemal całkowicie odcięte od ruchu drogowego. Możliwość wygodnego podróżowania parowcem do Gdańska była teraz mile widzianą ulgą. Pamiętasz jego imię, stara Motławo. „Nautilus” to była jego nazwa. Habermann była szefem firmy.
Czy pamiętasz, droga Motławo, jak parowiec kłaniał się przed każdym mostem. Oznacza to, że komin musiał być składany przed każdym przejściem, a potem mógł dumnie wstać. Szczególnie wiosną i latem było to dla wszystkich pasażerów wielką przyjemnością przejechać się na twoim grzbiecie, Motławo, przez nasz piękny i urodzajne Żuławy.....


Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group